Цацагт хяруулын махаа хэрхэн бэлтгэх вэ?

 

Би баярын улиралд дуртай. Эргэн тойронд баярын уур амьсгал орж, гудамжны айлууд, дэлгүүр хоршоод баярын гоёогоо зүүж эхлээд байна. Хоол унд, бэлэг сэлт, цас, шинэ жилийн цэнгээн гээд л 11, 12-р сар нүд ирмэхийн зуургүй л өнгөрдөг. Монголын цагаан сар бол харин Америкийн 2 баярын нийлүүлсэнтэй тэнцэх байх. Талархлалын баярын ууц болсон Цацагт хяруулаа тойроод гэр бүл, төрөл садан, найз нөхдийн хамтаар ширээнд сууна. Зул сарын баяраар бэлэг сэлтээ солилцоно. Манайх гэдэг айлд цацагт хяруулын мах бэлдэж ширээгээ засдаг болсоор даруй 7 жил болжээ. Үүний хамтаар Талархлалын баярын уламжлалт идээ ундыг ширээнд тавихыг үргэлж хичээдэг билээ. Эдгээрээс монголчуудын тийм дуртай биш yam /амтат төмс/, stuffing /махтайгаа цуг иддэг шувууны дотор нь хийж эсвэл тусд болгодог жижиглэсэн талх, ногооны холимог/ оруулдаггүй бөгөөд шарсан нухсан төмс, green bean, Америкчуудын ихэвчлэн соус болгож хэрэглэдэг цангис /cranberry/ жимсийг компот болгож dessert  маягаар, мөн мэдээж pumpkin pie-г тавихад уламжлалт ширээ болж чадна.  Цацагт хяруулыг бэлтгэх талаар “хуримтлагдсан” туршлагаасаа та бүхэнтэй хуваалцах гэсэн юм.






Хамгийн түрүүнд хэдэн паундын шувуу авах вэ гэсэн асуулт гарч ирнэ. Миний хэрэглэдэг заавар бол: 16 паундаас доош жинтэй шувууны хувьд нэг паунд мах /ясны хамт/ 1 хүнд ноогдоно гэж тооцооолж болно. Шувуунаас өөр мах бэлтгэхгүй үед  Монголчууд арай их мах иднэ гээд 1 хүнд 2 паундаар тооцоолоход гэмгүй. Үлдсэн ч дараа нь хүүхдүүддээ эсвэл өөрсдөө ажилдаа сэндвич хийгээд аваад явна. Харин шувуу том байх тусам ястайгаа харьцуулахад хамаагүй их махтай байх болно. Ингэхээр жишээ нь: 5 хүнд 10 паунд, 8 хүнд 16 паунд, харин 10-аас дээш хүнд бол хамгийн том шувууг буюу 20- 24 паундынхийг авахад болох байх.
Хөлдүү шувуугаа хөлөөдөгчнөөсөө гаргаж хөргөгчиндээ гэсгээнэ. 5 паунд тутам 24 цаг гэсгээх хэрэгтэй. Жишээ нь 20 паундын шувуу байгаа бол 4 өдрийн өмнө хөлдөөгчнөөсөө гаргаж хөргөгчиндөө тавихнээ. Хэрэв эрт гаргаж амжаагүй бол  хүйтэн усанд хийж гэсгээж болно. 1 паунд тутамд 30 минут хүйтэн усанд байлгах шаардлагатай. Усыг нь 30 минут туамд солино. Ил гаргаж тавьж гэсгээх нь хоол хүнсний аюулгүйн үүднээс төдийгүй жигд гэсэлгүйгээр зарим хэсгээс шүүс нь гоожих, мөн микровэйвт хийвэл махны зарим хэсэгт нь болох процесс явагдах тул амтанд нь нөлөөлнө гэдгийг бүү мартаарай. Бүүр том шувууг хөрөгчинд багтаах гэж асуудал тулгардаг. Тэгвэл мөстэй cooler-т хийж гадаа хэд хонуулж олно.
Бэлтгэхийн хувьд хүмүүс янз бүрийн жорыг сонгодог байх. Наад зах нь худалдаж авсан шувууны баглаа боодол дээр хэрхэн бэлтгэх заавар байх болно. Шувуугаа бэлтгэхийн өмнө дотроос нь салгаж бэлдсэн дотор эрхтэнүүд /giblets/, хүзүүг гаргана. Миний хувьд хүзүүг нь ашигладаг. Тэгээд шувуугаа гадна доторгүй бүлээн усаар зайлна. Дараа нь цаасан алчуураар арчиж хатаагаад дотор талыг нь давс болон амтлагчаар амтал. Хэрэв дотор нь stuffing хийхгүй бол хөлийг нь холбосон төмөр утсанд буцааж тогтоогоод гадна талыг нь тосоор багсдана. Хэрэв stuffing хийх бол үүнийгээ хүзүүний хэсэгт болон биенд нь хийгээд хүзүүний хэсгийг битүүлж тогтоогоод хөлийг холбосон төмөр утсанд нь буцааж углаад мөн тосолно. Яг энэ үед амтлагч, glaze /бэлтгэсэн амтлагч шингэн/ хэрэглэх бол үрэх буюу дээр нь асгана. Эдгээр нь махны амтыг эрс дээшлүүлэх болно. Наад захын амар нь арга бол Mr.Dash зэрэг янз бүрийн амтлагчын холимог нунтагаар дотор гаднагүй цацаж болно /тосолсон болохоор амар тогтоно/.. Мөн  2 1/2 cup орчим yc /дуртай амтлагч, тахианы бульон зэргийг хийж хутгаж болно/ эсвэл бэлэн шөл зэргийг хэрэв амтлагчаар үрээгүй бол дээрээс нь асгах, урьдчилж үрсэн бол хажуугаар нь хийнэ. /Анх бичихдээ орхигдуулсан байсан/
Хэрэв уламжлалт термометр /жижиг улаан/ хийх бол гуяны хамгийн зузаан хэсэгт үрүү зоож ясанд нь хүрмэгц бага зэрэг буцааж татаж тогтооно. Харин шууд хэмждэг термометрийг мэдээж зууханд цуг хийж жигнэж болохгүй. Хайлна. Цаг нь болсон үед нь хийж хэмжинэ. Мах үрүү дүрэхэд 160F-г зааж байвал болсон гэж үзнэ, гэхдээ хүмүүс 170F-д хүргэвэл илүү амттай болдог гэдэг.
Дотор нь stuffing хийгээгүй шувууны хувьд 325F-д:
8-12 паунд – 2 ¾ -3 цаг
12-14 паунд – 3-3 ¾ цаг
14-18 паунд – 3 ¾ - 4 ¼ цаг
18-20 паунд – 4 ¼ - 4 ½ цаг
20-24 паунд – 4 ½ - 5 цаг тус тус жигнэж /roast/ болгоно. 
Том шувууг зууханд хийхийн өмнө тугалган цаасаар сулхан бүтээгээд болохын 30 минутын өмнө авбал дээд хэсгийг хэт борлохоос сэргийлэх болно. Хэрэв төмс ногоо хажуугаар нь хийх бол зайны байдлаас /овоолох эсэх/ хамаарч 1-2 цагийн өмнө хийхэд болно. Шувуугаа болмогц зуухнаасаа гаргаад ширээнд тавих тавга, сав дээрээ тавиад тугалган цаасаар бүтээж 20 минут амраана. Ингэснээр шүүс нь жигд тархаж махыг шүүслэг, зөөлөн амттай болгодог. Энэ хооронд gravy-гээ бэлтгэж болно. Үүний тулд махаа жигнэсэн саваа цэвэрлэхгүйгээр дээр сонгино, махны өөр шөл гарсан бол, мөн үлдэгдэл glaze зэргээсээ нэмж плиткэн дээр тавьж буцалгана. Савны ёроолыг хусч хутгаарай. Улам амттай болох болно. Дээр нь бага зэргийн шөл тасалж аваад хөрмөгц цардуул, эсвэл гурил хийж хутгаад сав уруу нэмж хийж өтгөрүүлнэ. Өтгөртөл нь байнга хутгах хэрэгтэй. Ингээд гаргаж цайны шүүлтүүрээр шүүж бүхэл хэсгийг ялгаснаар gravy бэлэн болно. Давс, перецээр нэмж амтлаад ширээндээ тавиарай.

Бүтэн жилийн турш миний блогоор зочилж надтай хамт байсан та бүхэндээ үргэлж талархаж явдаг шүү. Та бүхний бичсэн дулаан сайхан үгс, санал зөвлөгөө тань  миний сэтгэлийг хөөргөж баяр хөөр, ухаарал авчирдаг шүү. Та бүхэн Талархлалын баяраа сайхан тэмдэглээрэй.