Хятадын ажиллах хүчний бодлогод Өвөр Монголчууд маань өртлөө

 Хятадын ЗГ-аас уйгарчуудын эсрэг харгис бодлого хэрэгжүүлж номхтгож авсан. Өвөр Монголд сургуульд хэлийг нь хориглосон, Түвдэд он гарснаас хойш хагас сая орчим иргэдийг нь цэргийн зохион байгуулалттай ажил- сургалтын төвүүд үрүү хятадын өнцөг булан бүр үрүү илгээсэн юм байна. 

Энэ нь хэдхэн хоногийн өмнө подкастаар сонссон ухаант мэргэний үгтэй нийцэж байгаа юм. Хятадад дотоодын тэмцлээ хурцатгах нь тийм ч ашигтай биш. Энэ бүгд цэвэр эдийн засгийн ашиг сонирхлоос үүдэлтэй. Маш олон хүнээ өвчинд алдсан тул ажиллах хүчээ зузаатгах бодлого гэсэн нь үнэхээр ортой санагдаж байгаа юм. 

Учир нь Хятадын хүн амын тоонд “collapse in fertility” хүн амын өсөлтийн нуралт болно гэж эдийн засгийн томоохон судлаач бичиж байсныг өмнө нь бичвэрээрээ дамжуулж байсан. Түүний өгүүлснээр 1975-2010 оны хооронд ажиллах насны (15-64) хүний тоо 2 дахин өссөн нь боловч сүүлийн 25 жилд ажиллах хүчний нөхөлт зохих хэмжээнээсээ доогуур байсаар байна. 

2027 оноос Хятадын хүн ам багасч эхлэх ба ажиллах хүчний хэмжээ сүүлийн 5 жил тасралтгүй багасч байгаа, 2040 он гэхэд наад зах нь 100 саяар бага болно гэж тооцоолжээ. Тэр үед 15-аас доош насны хүүхдийн тооноос настайчуудын тоо 2 дахин их болох ба ирэх  25 жилд 135 саяас 325 саяд хүрснээр 1990 онд улсын иргэдийн дундаж нас 25-аас доош байсан бол 48 болно гэжээ. Дэлхий дээр ямар ч улс ийм хурдтайгаар бууралтаж байгаагүй гэнэ. 

Мэдээж дээр нь 1979-2015 онд явагдсан нэг хүүхэд бодлогын улмаас эрэгтэйчүүдийн илүүдэлтэй асуудал байгаа. 

Тэгэхээр чинь энэ хурдтай эдийн засгийн өсөлтөө хангаж явахын тулд өөрийн авдраа ухаж байгаа хэрэг байх нь. Хөгжилтэй орнууд ажиллах хүчнээ ихэвчлэн цагаачлалаар шийддэг. Цагаачид хэл соёлыг нь бүрэн эзэмшиж тухайн орны иргэдийн хэмжээнд хүртлээ иргэдийг бодвол ямар нэгэн гомдол тавихгүйгээр хамгийн гологдсон ажлуудыг хийж, олон цагаар, урам зоригтой ажилладаг тул хамгийн сайн ажилчид болдог. Хятадын хувьд тэгтээ тэргүй уусгах бодлого нь явагдаж байсан, энэ тэмцлүүдийг өрнүүлэхгүйгээр уусгаж дөнгөх байсан нь тэгж хүлээх хугацаа байхгүй түл хурдавчилсан хэрэг байх нь. Ингээд л хөөрхий өөртөө засах эрх өгсөн, өөрийн соёлтой, тэжээлтэй хэдэн улсынхаа иргэдийг хэл соёлоос нь яаравчлан салгаж, бодох сэтгэх тэмцэх зррилго байхгүй болгож аваад үг дуугүй захирагдаад робот шиг ажиллах ажилчид бэлтгэж авч байгаа хэрэг. Дээр нь эсэргүүцвэл уйгаруудыг яасныг мэдэж байгаа болохоор эсэргүүцэх зүрхгүй болгосон. Үндэстний цөөнхийг олонхын хэл, боловсролыг нь дутуу эзэмшсэнийг далимдуулаад нугдайлгаад явчих нь бизээ. Өөрөөр хэлбэл өвөр монгол ах дүүсийн маань үр хүүхдүүд мал аж ахуйгаасаа салангид хятадуудад дарамтлагдсан ажилчид болох ирээдүй хүлээж байгаа байх нь. Юутай харамсалтай.

12/31/18 Happy New Year! 2019

Дахиад л нэг жил нисээд өнгөрч байна. Уугуул нутагт маань төдийгүй суугуул нутагт маань төр засаг нь жаахан үймээнтэй, ширүүвтэр гэхдээ оны сүүлээр сайн цагийн эхлэл үзэгдсэн жил болов уу даа.
Гаднах нөхцөл байдлыг үл харгалзан та бүхэн амжилт бүтээл дүүрэн л биз дээ. Миний бие өнгөрсөн жилд хийж бүтээснээ дүгнэж харвал төлөвлөгөөгөө нэг 80%-тай биелүүлсэн болов уу. Бичихээр төлөвлөсөн 2 том прожект маань намайгаа эхлэхийг жил гаруй хүлээж байна. Гэтэл зугаа цэнгэлд дуртай нөхөр яахав жилд ядаж нэг удаа очиж үзээгүй газраа очих төлөвлөгөөгөө давуулан биелүүлж Хавай арлууд, Montana муж хүртэл урт замын аялал хийж, Burning Man фестивальд анх удаа оролцсон нь хамгийн баяр баясгалан авчирсан зүйл байлаа. Төлөвлөж байсан үл хөдлөх хөрөнгийн агентын лицензээ авч монголчуудтайгаа хамтарч ажиллаад эхэлчихлээ. Мөн Грит математикийн сургалт маань 3 дахь жилдээ ажиллаж Бэй Айрээд 2 бүлэг, Сакраментод 2 бүлэг хүүхдүүдэд сард 4 удаа сургуулийн программын тооны хичээлийн цоорхойг бөглөх, мат суурийг нь баталгаажуулахын төлөө өөрийн боловсруулсан программаар сургаж байна. Өмнөх жилийн сургалтанд хамрагдсан хүүхдүүдийн CAASPP тестийн оноог өмнөх оноотой нь харьцуулах дунджаар 100 гаруйгаар нэмэгдсэн байсан нь надад ихээхэх урам зоригийг өгч байгаа билээ. Мөн зун анх удаа 2 ээлжийн мат зуслан ажиллуулсан билээ.
Ажлын хажуугаар нийгэм, нийтийн төлөөх ажлаа орхисонгүй. Хотынхоо сургуулийн насны хүүхдүүдийн ТУС клубын ажиллагааг оны сүүлээр шинэ гишүүдтэйгээр эхлүүлж marijuana тамхины хүүхдүүдэд үзүүлэх хор нөлөөны талаар эцэг эхчүүдэд сэрэмж төрүүлэх, мэдээлэл хүргэх, энэ аяндаа хүүхдүүдийг оролцуулахаар бичсэн жижиг төсөл маань public health institute -ээс санхүүжигдэх болсон билээ. Энэ төслийн хүрээнд клубын хүүхдүүд маань дээрх сэдвээр судалж, мэдсэнийхээ дүнд хүүхэд багачууд эцэг эхчүүдэд сэрэмж өгөх, амжилттай сайн хүрч ойлгуулах YouTube видео хийхээр багаараа ажиллах юм. Сайн сэтгэх, зохион байгуулах, багаар ажиллах чадварууд уруу нь ментор би чиглүүлж өгөх ба эцсийн бүтээл видеогоо англи, монгол хэл дээр сошиал медиагаар цацаж Мартын 8-аар эцэг эхчүүдэд зориулсан мэдээллийн өдөрлөгийг зохион байгуулахаар төлөвлөж байна.
Бурхан шашины Занабазар төвийнхөө үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцож санхүү тайлан тооцоонд гар бие оролцохоос гадна төвийнхөө нүүр хуудсын нэг админы үүргийг гүйцэтгэж, төвөө гишүүнчлэлтэй болгох ажлыг эхлүүлж хүмүүсийг элсүүлэхэд хүчин зүтгэлээ.
Лантуу төвийн залуучуудыг хотдоо хүлээн авч, уулзалт зохион байгуулах ажлыг хариуцсан ба өөрөө Ид шидтэй эгчийн нэг болсон билээ.
Хотынхоо FB группын админы хувьд болон хувийн хуудсаараа хотынхоо болон америк дахь монголчуудад хэрэгцээт мэдээллийг чадах чинээгээрээ тайлбарлаж хүргэж ирлээ. Үүний хажуугаар утас, мессеж, имэйлээр хүмүүсээс ирсэн асуулт, хүсэлтэнд чадах чинээгээрээ хариулж, тусаллаа.
Мэдээж үүний хажуугаар хүний амьдрал л хойно эцэг эх, ах дүүсийн эрүүл мэнд, бичиг баримт гэхчилэн томоохон бэрхшээл саадаас хол байсангүй.
Бэрхшээл зовлонгоос болж хийж төлөвлөснөөсөө ухарч болохгүй бид бүхэн мэдэж байгаа. За олон нуршсан зүйлээ зогсоож сайхан ерөөлөөр төгсгөе дөө.
Та бүхэндээ шинэ ондоо "нэг л нартай өдөр" гэж хийхээр төлөвлөж, мөрөөдөж байсан , сонирхож оролдох, сурахыг хүсч байсан хэл, зураг, дуу, хөгжмийн хичээл, аялал, хобби зэрэгтээ цаг гаргаж хийж амжуулахын өлзийтэй сайхан ерөөлийг өргөн дэвшүүлье.
Happy New Year!

1/7/19 Дүүгээ үдлээ

Дүүгээ үдлээ. Том эгчийн маань охин. Монголоос төрсөн анхны Азийн дугуйн аварга гэж байгаа. Ирээд цөөхөн хоногт зөндөө юм амжуулахынхаа хажуугаар хотынхоо монгол дугуйныхантай дугуй унаж, үеэлүүдтэйгээ нийлээд sky diving хийчихээд явж байгаа юм. Хэд хоног цуг байхдаа өөрийнхөө тухай 20-н хэдхэн насандаа дүү гартаа болон орчиндоо гаргаж байсан зан, үйлдлийнхээ тухай түүнд үлдсэн багынх нь дурсамжаас сонсож түүний хэрхэн намайг дууриахыг хүсдэг байсан, дүү нараа хэрхэн баярлуулж бас гомдоож байсныг сонсоод заримдаа өөрийгөө шоолж, тэнэг байснаа гайхаж, заримдаа ч овоош дээ гэж хэлж суулаа. Шинэ жилээр дүү нартаа тус тусад хүсч байгаа зүйлээр өөр өөр бэлэг өгөхөд бүгдээрээ хагартлаа баярладаг байсан гэнэ. Хөөрхий 25 мянгын цалинтай хүн юу л өгч шалих вэ дээ. Урлагийн тэмцээн хийж шалгарсанд нь ванны хөөс (хэ хэ) өгдөг. Шалгарчих санаатай энд тэнд хүүхдүүд саржингаа бэлддэг байсан гэнэ. Бүгдэд нь л өгчихгүй хөөрхий боломжгүй л байсан юм байхдаа. Төрсөн өдрөөр зориулалтын малгай байхгүй тул хуучин обойны цаасаар бүгдэд нь малгай хийж өмсүүлж байсан, гэртээ байхаараа дандаа юм уншаад хэвтэж байдаг (залхуу золиг доо) ном уншаад хэвтэж байхад маань хажууд нь дууриагаад цаас бариад хэвтдэг байсан, саад болохоор нь оставь меня в покое хэлдэг байснаас бүгдээрээ бие биендээ тэгж хэлдэг болсон гэхчилэн
гэхчилэн инээдтэй дурсамжууд сонслоо. Бүр толины өмнө зогсоод хэлж байсан үг, цүнхээ хэрхэн мөрөн дээрээ тохдог байсныг хүртэл санаж байх юм. Хүүхдүүд бидний үг, үйлдлийг бүгдийг сонсож, харж байдаг гэж энэ дээ. ❤

1/12/19 Юутүбчид

Бидний хүүхдүүдийн видеог нь нүдээ салгахгүй үзээд байдаг гарууд чинь энэ дээ. Өнгөрсөн сарын Forbes-ын дугаар дээр гарсныг би нөгөө 3-таа харуулсан юм. Ихэнх хүүхдүүдийн толгойнд тоглоом тоглоод эсвэл видео хийгээд эд нар шиг мөнгө олчихдог гэж аав ээжтэйгээ маргах нь бий. Маш их хөдөлмөр, толгой дээр нь бас аз байж байж эд нар шиг болно гэдгийг мэддэггүй. Жишээ нь монголд байгаа хүүхдүүд монгол хэл дээр видео хийгээд олон хүнд хүрч шалихгүй. Гэхдээ хичээлээ биш би тоглоомоороо, тоглоомын видеогоороо мөнгө хийж би чадна гэж байгаа бол эхлээд хичээж байгаад Англи хэлийг ус цас шиг сурчих , тэгээд одоо зах зээл дээр байгаа хэдэн сая видеоноос илүүтэй өвөрмөц, сонирхол татахуйц хийгээд батлаад өг гэж хэлчих. Үнэхээр уйгагүй зүтгэлгүй бол 1,2-ыг хийгээд л хаячих бх.
Би хүний тоглох бичлэгийг харахад юун сонирхолтой байнаа гэж гайхдаг ч бас ажиглаад байгаа юм. Хошиг шог үзэж байгаа юм шиг инээгээд үзээд байхыг нь яана. Хүүхдийн сэтгэлийг татахаар хийдэг болохоор л ингэж мөнгө олдог байх нь дээ. Нэг ёсны л бидний багадаа хүлээж хүлээж байж үздэг байсан кино, хүүхэлдэй кино л юм даа.
Нөгөө тоглоом танилцуулдаг хүү 7 хүрчихэж, 22 саяыг хийсэн байна. Бүр тоглоомын line-тай болоод дэлгүүрт зарж байгаа юм байна. Нэгэнт нэрд гарчихвал цааш нь яаж илүү мөнгө болгох талаар бизнес ухаан гаргадаг. Жишээ нь био инженерийн оюутан байхдаа видео хийж эхэлсэн markiplier гэдэг рүү "би насаараа видеогоор амьдрахгүй гэдгээ мэдэж байна. Ирээдүйнхээ төлөвлөгөөг бодох хэрэгтэй " гэжээ. Тэрээр бие тамирын хувцасны лайнтай болж байгаа бөгөөд түүний үзэгчид ихэвчлэн хуруугаа хөдөлгөхөөс өөр хөдөлгөөн хийдэггүй ч 33$ үнэтэй подвалк, 85$ үнэтэй бие тамирын цамцны урьдчилсан худалдаа нь 48 цагийн дотор зарагдаж дууссан байна.

1/16/19 Хятадын эдийн засаг

Хятадын эдийн засаг дахиад л асуудалтай тулгарч ирээд байгаа тухай мэргэжилтнүүд бичих боллоо. ЗГ-аас нь бизнес, улсын компаниудыг хэдийгээр буцаж ирэх ашиг нь буурсаар байгаа ч зээл авч хөрөнгө оруулалт хийхийг нь дэмжиж түлхсээр Хятадын их тооны хүн амын хэрэгцээнээс давсан бараа, үйлчилгээний илүүдлийг их хэмжээгээр үүсгээд байгаа билээ. Улс дотроо шингээж чадахгүй 2 шалтгаан байгаа аж: хятадын техник технологи өндөр хөгжилтэй орнуудын түвшинд хүрчихсэн, зээлээр түлхсэн ч хурдацтай дээшлэх орон зай байхгүй, 2-т, 1 хүүхэд бодлогын улмаас ажиллах хүчний хөгшрөлттэй япон, европ шиг байдалд орж байгаа.
Дэлхий бусад улс орон уруу шахчихна гэж бодож болох ч энэ удаад гадаад худалдааны илүүдэлтэй байсан 2005-2010 оны үе шиг биш аж. Гэтэл ЗГ нь хэрэглээгээ нэмэгдүүлэх арга хэмжээ авахын оронд 40%, түүнээс дээш хувиа хөрөнгө оруулалт хийсээр байгаа нь эдийн засагчдын санааг зовоож байна. Учир нь хятадын экспорт 2017 онд 2.2 триллион (Америкийнх 2.9 триллион) -д хүрсэн, хэрэв эдийн засаг нь гэнэт унавал хөрш Монгол орныг минь бүү хэл дэлхий улс орнуудыг хөлдөө чирээд аваад явчихна нь гарцаагүй.

1/21/19 Target-д шоппин хийдэг хүмүүст

Target-д шоппин хийдэг хүмүүст:
1 дэхэд- хүүхдийн хувцас
2 дахьд эмэгтэй хувцас, тэжээмэл амьтдад зориулсан зүйлс
3 дахьд эрүүл мэндийн болон эрэгтэй хувцас
4 дэхэд гэр ахуйн хэрэгсэл, гутал, тоглоом
5 дахьд гоо сайхны зүйлсийг тустус хямдруулдаг гэж Money сэтгүүлд бичжээ. Good to know. Манай гэрээс зайтай болохоор нэг их ороод байдаггүй ч дэлгүүрийн кредит картаар гар утас авбал нэг үнэгүй гар утас, дээр гар утас тутамд $300 гифт карт өгнө гэхээр нь анх картыг нь захиалж гар утас тэндээс авснаас хойш бас хааяа хааяа ордог болчхоод байгаа юм. Хэрэв таараад орчихвол гэртээ хэрэглэдэг зүйлсээс хааяа 5,10,20$ гифт карт санал болгож байгаагаас нь авсаар бараг мөнгө зарцуулахгүйгээр жижиг сажиг шоппин хийгээд байж болдог болсон. Харин Кредит картаа ашиглавал 5% хямдралтай байдаг. Тэгэхээр электрон бараа авахын өмнө бусад дэлгүүрээс урьдаж таргетын үнийг шалгаж байгаарай. Яг адил үнээр авах ч ихэвчлэн дэлгүүрийн гифт карт дагалддаг юм.

1/22/19 Terry Crews

NFL тоглогч байж байгаад жүжигчин болсон Terry Crews гэдэг энэ хүний ярилцлагыг уншаад ямар сайхан зөв бодолтой хүн бэ гэж бодлоо. Бизнес, мөнгө хийх талаар тэрээр: баян байна гэдэг бол аль болох олон хүнд туслах боломжтой болж байгаа гэсэн үг. Хэрэв чиний бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ, бизнес чинь хүмүүст үйлчилж чадаж байвал, чи баян гэсэн үг. Харин эсрэгээрээ бизнес чинь сүйтгэж, нурааж, шударга бусаар олж байвал чи хичээн мөнгөтэй байсан ч чи бол ядуу хүн.
Бусадтай өөрийгөө харьцуулах талаар: би бусадтай өрсөлдөхгүй гэж хатуу шийдсэн. Би зүгээр л шинээр бүтээх болно. Стив Жовсыг хар. CD гэж байх үед түүний алсын хараа 10 мянган дууг хармаанд багтааж чадсан. Хэрэв сэтгэж чаддаг байх юм бол ямар ч зүйлийг өөрөөр хийх аргыг олж болно. Форд: "хэрэв би хүмүүсээс юу хүсч байгааг нь асуусан бол тэд улам хурдан давхих морь л хүсэх байсан" гэсэн.
Би иймэрхүү бодлоор өөрийгөө цэнэглэдэг. Чи хүмүүсийг хурдан морь биш машин хүсэх ёстойг итгүүлэх ёстой гэж байна. 

Монголд хийж бүтээлгүйгээр хутгаж, хуйвалдаж, завшиж мөнгө олоод, тэрийгээ хийж чадаж байна, мундаг байна, би баян гэж бодоод, залуу хүмүүс, хүүхдүүдэд буруу үлгэр дууриал үзүүлээд, замыг нь алдуулаад байгаа хүмүүс өөрсдийгөө болон үр хүүхдээ дотроос нь илжрүүлээд , монголын ирээдүйг хорлоод яваагаа даан ч ухаарахгүй юм даа.
Чиний мөнгө олж байгаа арга чинь хүмүүст үйлчилж байна уу эсвэл эх орноо нурааж, харлуулж, хутгаж байна уу?

1/23/29 Байрны зах зээл

Нэлээд олон жил өөрийн сонирхож, уншиж судалдаг эдийн засаг, санхүүгийн чиглэлээр бичиж ирсэн. Зарим нэг хүн санаж байж магадгүй. Би 2010 онд байрны үнэ ёроолдоо хүрч байна, байрны үнэ, рентний төлбөр 2-ыг харьцуулаад одоо жинхэнэ авдаг цаг энэ тэр гээд л. Одоо бол ажлынхаа дагуу хүмүүсээс байрны үнэ яах гэж байна гэсэн асуултыг байнга авдаг болохоор мэргэжилтнүүдийн үг, ялангуяа тоо баримтанд үндэслэсэн мэдээллийг л өгөхийг хичээдэг билээ.
Он гараад байрны зах зээлийн байдал ямар байх талаар олон жилийн туршлагатай мэргэжилтнүүд таамаглалыг харахад:
NAR (National Association of Realtors) chef economist Lawrence Yan тооцоогоор (доорх зургаас харна уу) энэ жил зээлийн хүү 5.3%, 2020 онд 5.5% байрны дундаж үнэ бага хэмжээгээт 2.5%, 3% хувиар нэмэгдэнэ гэж таамаглажээ.
Dean Wehrli (John Burns RE consulting company) Greg Paquin The Gregory Group- үл хөдлөх хөрөнгийн судалгааны фирм) -уудын өнгөрсөн 7 хоногт SacBee сонинд өгсөн ярицлагандаа байрны үнэ одоогоос нэг их өөрчлөгдөхгүй, жилийн эцсээр жаахан нэмэгдэх болно гэжээ.
Мэргэжилтнүүдийн таамаглал эдийн засгийн одоогийн үзүүлэлтүүд дээр тулгуурлаж байгаа бөгөөд одоогоор ажилгүйдлийн түвшин харьцангуй бага, зах зээлд шинээр баригдаж байгаа байрны хэмжээ тийм ихээр нэмэгдэхгүй байгаа (ажиллах хүчний дутагдал...), зах зээл дэх дунд зэргийн үнэтэй байрны нийлүүлэлт (үнэтэй байрны хувьд элбэг бгаа гэж үзэж байгаа), дээр нь рентний маркет чанга байгаа зэргийг тооцоолбол байрны үнэ тэгтлээ багасгахгүй болов уу.
Хэдийгээр одоо дунд зэргийн үнэтэй байрны үнэ зуны үнээс 10% орчим хувиар буугаад байгаад үүнийг ихэнх мэргэжилтнүүд болон олон жилийн тоон үзүүлэлт зөвхөн улирлын шинжтэй бууралт гэж үзэж байна. Ямар ч зах зээлийн үед өвөл ерөнхийдөө байрны үнэ жаахан буудаг, хүүхдийн сургууль соёл солигдох үеэр хавар үнэ нэмэгддэг. Үнэхээр улирлын шинж чанартай бууж уу, эсвэл ... гэдэг нь хавар л харагдана даа. We’ll see.

1/25/19 брокерийн Transfix компани

Жил гаруйгийн өмнө бичиж байсан даа нөгөө тракны “Uber” болсон дижитал брокерийн Transfix компани өнгөрсөн жил 100 сая-ыг хийжээ. Эзэн нь Drew McElroy 36 настай залуу байна. Анх 2013 50 хуудас бизнес планаа бариад SF хотоор хөрөнгө цуглуулах гэж явахдаа start up tech компани байгууллахад суралцсан бна. Тэгж явахдаа 27 настай бизнесийн зөвлөх залуу Salama-тай танилцаж хамтрахаар болсон байна. Drew 250К найз нөхдөөсөө босгох хооронд Salama апп-ынхаа эхний хувилбарыг бэлэн болгосон ба түүнийг танилцуулж ашиглуулахаар трак зогсоолууд, конфересээр явж жолооч нарыг хоолоор дайлж апп-саа утсанд нь суулгуулж явсаар одоогоор тус компани 78 сая-ын хөрөнгө оруулалт цуглуулж, 140 ажилчидтай, 800 сая доллароор үнэлэгдэх болж нийт 56,000 жолооч энэ апп -аар ажлаа авахад ашиглаж байгаа юм байна. 

Энэ бүгдийг бичдэг нь нэгэн бодол үргэлж толгойд минь явдгаас үүдэлтэй юм. Эндхийн Монголчууд олон хүн тракын бизнес хийгээд удаж байна. Ихэвчлэн нэг нэгээрээ. Америкийн тракын индустри 700 биллион долларын бизнес. Нийлээд хөрөнгө босгоод сэтгээд хийвэл 1, 2-оороо жолоо бариад явдгааас орлогоо хэдэн 10 нугалаад, дээр нь өөрсдөдөө гэртээ байх цагаа нэмэгдүүлэх боломжтой. Миний хувьд тракны бизнест оролцож үзээгүй. Гэхдээ процессыг ойлгож ядаад байх юмгүй л дээ. Заавал эд нар шиг цоо шинээр эхлэх ч хэрэггүй. Зүгээр л яг дууриагаад л хийхэд, бичиг цаас факстайгаа одоо хүртэл зууралдаад яваа том компаниудын жижигхэн хувийг тоншиход л том мөнгөний эргүүлгэнд аяндаа ороод л явчихна. Манай Дэмбэрэл багш харагдаж байгаа ямар ч юмыг босгож болно гэж хэлдэгсэн.
Дан тракын бизнес гэлтгүй бусад бизнес дээр ч гэсэн. Чадвартай нэгэнтэйгээ бизнес хийж, орлогыг нь хэд дахин нэмэгдүүлэх санаа оноо авчрах байсан ч, магадгүй тэр хүнд $3К зарцуулаад 30К олох байсан нь ч, эсвэл хамтарч ажиллаад бие биенийхээ чадваруудаараа сул талуудаа нөхөөд өдөржингөө ажиллаад жилдээ олдог орлогоо 1 сард олох байсан ч олж харж чаддаггүй. Эсвэл өөрсдийгөө жижигхэн хүрээнд хязгаарлачихдаг. Энэ нь л бидэнд болоо гээд. Та бүхэн амжилттай ажиллаж амжилтанд хүрсэн бизнесийн талаар дурын түүхийг уншихад ихэвчлэн нэг нэгийгээ нөхсөн хүмүүс бие биеэ олоод л зоригтой үзэж тарсан байдаг биз дээ.
Бүгдээрээ боломжуудад хаалгаа нээлттэй байлгацгаая. Хамтарч цуг хийж бүтээх хүн олдвол хардаж бүү алдаарай. Нийлээд дэвшээд явах тухай болохоос хүнийг ашиглах тухай би энд яриагүй гэдгийг та бүхэн юу эс андах вэ.

1/26/19 Америки сургууль

Боловсролын сэтгүүлд багш нарт ангийн сургалтын материалын хангамж, дээр нь цалин багаас багш нарын хомсдол үүссэнээс зарим мужуудад бэлтгэгдээгүй, туршлагагүй, багшийн сертификатгүй багш нар хүүхдүүд хичээл зааж байгааг бичжээ. Доор тийм багш нарын хувь хамгийн их байгаа мужууд. Иймэрхүү багш нарыг ихэвчлэн орлого багатай районы, өнгөт арьстан ихтэй ангид ихэвчлэн хуваарилагддаг гэдгийг бүү мартаарай.
Хувиа хичээсэн сонсогдох байх. Хэдэн Монгол хүүхдүүдийг дистриктийнхээ хамгийн сайн сургуулийг олж оруулаарай, сургууль хүүхдийн амьдралыг тодорхойлдог гэж байнга хэлдэг. Эцэг эхчүүд маань байр авах, хөлслөхдөө нэг номерт харьяа сургуулийг нь хардаг болсон байна. Гэхдээ хийдэг түгээмэл алдаа нь таньдаг ганц нэг хүний үнэлгээ, яриаг үнэн зөв гэж үзээд тоо баримтыг орхигдуулах нь бий.
Greatschools.net үнэлгээ ер нь олоод хэлчихдэг. Бүрэн жагсаалтыг миний блог, эсвэл номны боловсрол гэсэн хэсгээс хараарай.
http://bayaraasacto.blogspot.com/2015/12/blog-post.html?m=0
Бас тэгэхдээ цагаанууд ихтэй сургууль гэж туйлширч болохгүй. Жишээ нь манай хотын олон үндэстэн цугларсан зарим сургуулиуд хамгийн сайн сургуулиудад ордог. Багш нараас гадна хамт суралцаж байгаа хүүхдүүдийн үзэл бодол, хүмүүжил нөлөөг хамгийн чухал гэж боддог.

2/7/19 сэтгэл ханамжгүй явах муу

Байнга ямар нэгэн зүйлд сэтгэл ханамжгүй явах үглэх нь өөрт чинь төдийгүй хажуугийн хүмүүсийн эрүүл мэндэд хортой. Комплайндах болон өөр хүнийг комплайндахыг сонсох үед стрессээс үүдэлтэй гормон ялгарч тэр нь асуудлыг шийдэх, ойлгох үйлдэлд ашиглагддаг мэдрэлийн холбоосыг муутгадаг...

...The most obvious reason for striving to complain less is that griping is bad for you: "When we complain, our brains release stress hormones that harm neural connections in areas used for problem solving and other cognitive functions. This also happens when we listen to someone else moan and groan."

Big Think

February 7, 2019 · 

"... the harms of complaining are comparable to secondhand smoke."

Moans, groans, and gripes release stress hormones in the brain.

BIGTHINK.COM

People who constantly complain are harmful to your health

Moans, groans, and gripes release stress hormones in the brain.

2/8/19 National Geographic

National Geographic дээрээс Монгол хүн, монголын тухай унших сайхан.

2/9/19 National Geographic

National Geographic сэтгүүл ирээдүйн анагаах ухааны хандлагын тал дээр бүтэн дугаар зориулжээ. Эдгээрээс сонирхол татсан зүйл бол Хятадын ардын эм, эмчилгээг хавдар, сахарын өвчин, паркинсоны өвчин зэрэгт хэрэглэх судалгааны ажлууд Америк, Европийн UCLA, Duke, Oxford зэрэг нэртэй сургуулиудад явагдаж байгааг дурджээ. Барууныхан яаж зүгээр байхав, ийм өргөн хүрээтэй биш ч эртнээс, тухайлбал вьетнамын дайны үед 1972 онд 4-р зууны үеийн жороор эмийн өвс ургамлын үндсэн дээр хумхай (чичрэг, malaria) эсрэг вакцин гаргасан гэж зарласан хятадын химич Tu-г америкийн ЗГ авч хумхай өвчин туссан цэргүүдийг эмчлэх сэргийлэх цэргийн нууц төсөлд ажиллуулж байсан түүх байна. Тэр үед үүгээр өвдсөн хүмүүсийн бараг тал нь нас бардаг байсан аж. Ту халуурсан үед хэрэглэдэг байсан ургамлуудаас туршсаар wormwood гэдэг ургамалд үндэслэсэн эмийг амжилттай гаргаж авснаар сая сая хүний амийг амарсан гэж үзэж 2005 онд Нобелийн шагнал хүртсэн юм. Эрдэм шинжилгээний ажлуудаас гадна эндхийн иргэд, тамирчид, одууд барууны эм тариа үйлчлэхгүй тохиолдолд зүү, бумба тавиулах гээд эндхийгээр бол уламжлалт биш эмчилгээнд хандах, элдэв ургамлын бүтээгдэхүүнийг хэдэн саяар хэрэглэх болсон билээ.
Дээрх нийтлэлд бичсэнээр баавгайн цөсийг зүрх болон бас бус эрхтэнд сайн гэж хятадын ардын эмчилгээнд үздэг аж. Үүний дагуу Миннесотагийн их сургуулийн Хятад гаралтай доктор баавгайн цөстэй адил төрлийн химийн бодис гаргаж аваад үүний уусмалд эх биеэс салгасан гахайн зүрхийг байлгаж гуурс тогны хүчээр зүрхийг ажиллуулахад 8 цаг цохилж байсан байна. Yale их сургууль дээр Ying-Chi Cheng докторын багынхан 20 гаруй жилийн турш химийн эмчилгээний сөрөг талууд, тухайлбал өвчтөнүүдийн дотуур муухайралт, шингэн тууралтыг зогсоох эм бэлдмэл дээр ажиллах явцдаа хятадын эртний эм судрыг судалж олон төрлийн ургамлыг найруулж туршсаар PHY906 бэлдмэлийг гаргаж авчээ. Үүнийг хулгана, цааш нь өвчтөнүүд дээр турших явцад маш амжилттай болж химийн эмчилгээний сөрөг үр дагаврыг багасгасан төдийгүй хавдрын хэмжээ багасч ирсэн байна. Элэг, цөс, гэдэсний хорт хавдрын химийн эмчилгээнд туршсан, FDA батлагдах анхны ургамлын гаралтай эм болно гэдэгт найдаж байгааг бичсэн байна. Олон ч эмийн компаниуд сонирхож байгаа нь гарцаагүй. Энэ эрдэмтний хүү энэ эмийн маркетингийг хариуцаж эхэлсэн ба хятадад тусгайлан нөхцөл дор нарийвчлан эмийн ургамал ургуулдаг газар тариалангийн фирм ажиллуулж эхэлсэн гэжээ.
Тэгээд л бодлоо. Монголчуудаас маань байсхийж байгаад л хавдар энэ тэр эмчлэх гайхамшигтай эм бүтээлээ гээд зарлаад байдаг даа. Тэгээд цааш мэдээлэл авах гэхээр ямар нэгэн баталгаа үндэслэл, туршилт шинжилгээ байхгүй яриа байдаг. Монголын маань ардын эмчилгээ, ухаан гэж том зүйл байдаг байж таараа. Үнэхээр мэддэг, чаддаг хүмүүс, залуучуудыг мөнгө төгрөг хангалттай зарцуулдаг дэлхийн нэртэй сургууль, шинжилгээний төв үрүү чиглүүлээд өгвөл шинжлэх ухааны үндэслэл суурьтай эм эмчилгээг нэвтрүүлж олон хүний амийг аврах бус уу.
Дашрамд дурдахад монголоос ирсэн бүтэээхүүн дотроос ногоон цай, эсвэл хиймэл сүүтэй дотор юу орсон нь үл мэдэгдэх эсвэл хугацаа нь тодорхойгүй найруулдаг элдэв цайнуудаас илүүтэй цөс, элэг , үе мөчийг тэтгэх гэхчилэн эх оронд минь ургасан эмийн өвс ургамлын цайг их дуртай хэрэглэдэг. Бас хужир байна.
Доорх зургийг оруулсан нь учиртай. Манай том хүү хятадын асар олон хүн ам эрүүл мэндэд сайн нэрийдлээр хэрэглээний том зах зээл үүсгэдгээс африк, ази, ер нь дэлхий дахинаа ховор амьтан ургамлыг алж устгахад хүргэдэг тухай саяхан дургүйцэн ярьсныг үүнийг унших явцдаа санав. Үүнээс болж эх орны маань хичнээн олон ан амьтны амь тасарч, иймэрхүү захын лангуу тавиур дээр хэсэгчлэн зарагдаж байгааг таах аргагүй. Гэвч сурсан зангаараа тэднийг хараахаасаа өмнө нэгэнт л тэдний хэрэглээ бид хааж зогсоож чадахгүйгээс хойно иргэд бид үнэхээр л эх орондоо хайртай юм бол авъя гэсний тоолонгоор нь хэдэн халтар төгрөгнөөс болж эх орноо өөрсдөө цөлмөхөө л болих хэрэгтэй ш дээ.

3/4/19 Мартын 8 & ТУС

Save the Date:
Олон улсын эмэгтэйчүүдийн өдрийг тохиолдуулж Монгол хүүхдүүдийн сайн үйлсийн TУC клубаас маань ирэх 3 сарын 9 1:00-4:00 зохион байгуулагдах эмэгтэйчүүд, гэр бүлүүдэд зориулсан мэдээллийн өдөрлөгийн бэлтгэл ажил явагдаж байна. Эмэгтэйчүүд гэр бүл, үр хүүхэд, боловсрол, мэргэжил, эрүүл мэнд, marijuana өвсний хүүхдэд нөлөөлөх хор холбогдлын талаар яриа илтгэл, хэлэлцүүлэг явагдах ба нэлээд хэдэн эмэгтэй илтгэгчид хүрэлцэн ирэхээр болоод байна.
Үүнтэй холбогдуулан 2015 онд зохион байгуулсан үйл ажиллагааныхаа зар, зургийг шэйрлэв. 

Олон улсын эмэгтэйчүүдийн өдөр
Мартын 8-ыг тохиолдуулан ТУС клубаас
“Аз Жаргалтай Эмэгтэй ” мэдээллийн уулзалт өдөрлөгийг зохион байгуулах гэж байна.
Хэзээ: 3-р сарын 8-д 2015
11-2 цагт
Хаана: Wellspring Women's Center
3414 4th Ave, Sacramento, CA, 95817
Сакраменто хотноо ажиллаж амьдардаг мэргэжлийн болон туршлагатай эмэгтэйчүүд мааань эмэгтэйчүүд бидний эрүүл мэнд, санхүү, аз жаргал, гэр бүлийн талаар богино хэмжээний лекц, амьдралд ойр, бодит туршлага дээр тулгуурласан зөвлөгөө, хэрэгцээт мэдээлэл өгөх болно. Үүнд:
1. Бямбаагийн Энхмаа MD, PhD, MAS /Assistant Professor at UC Davis School of Medicine/
“Эмэгтэйчүүдийн дундах зүрх судасны өвчний өвчлөл, сэргийлэх арга замууд”
2. Хандаа Гүгел, Contracts Officer /Department of General Services/
Эрүүл зөв хооллолт
3. Оросоогийн Энхбат, Энхжаргал
Дасгал, бие тамираар хичээллэхийн ач тус, хэрхэн цаг зав гаргаж, тогтмолжуулах вэ?
4. Цека Томас / ТУС клубын ментор, Үйл хөдлөх хөрөнгийн зууч/
Цагаачлалын зарим анкет өргөдлийг хэрхэн бөглөх вэ, анхаарах зүйлс
5. Дагвадоржийн Баярсайхан /ТУС клубын ментор, коммунитигийн идэвхтэн/
“Дунд насны эмэгтэйчүүдийн амьдралд гардаг асуудлууд: Хямрал уу, боломж уу?”
6. Болормаа /Хөгжмийн багш/
“Хүүхдийг бага наснаас нь хөгжим, урлагтай ойртож танилцуулах нь, түүний ач холбогдол”
7. Түүнчлэн: 60-80 насны ахмад эмэгтэйчүүд амьдралын туршлагаасаа үндэслэн 30-50 насны эмэгтэйчүүд бидэнд зориулж алтан сургаалиа хайрлах болно.
8. “Хүүхэд залуучуудын дундах Архидалт” сэдэвтэй баримтат кино, хэлэлцүүлэг
Хоол, кофе, цайгаар уйлчилнэ. Дээрх үйл ажиллагаа ямар нэгэн үнэ төлбөргүй.
Спонсорууд:
Center for Collaborative Planning, Public Health Institute
Бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүд бизнесээ үнэгүй танилцуулах боломжтой.
Орой нь 5 цагаас бүх насны эмэгтэйчүүд,тэдгээрийн хань, найз нөхдөд зориулсан үдэшлэг хүрэлцэн ирээрэй.
O Bento Restaurant
4128 El Camino Ave, #2
Sacramento, CA 95821
Дээрх үйл ажиллагаатай холбоотой мэдээлэл, хамтран ажиллах хүсэлтэй хүмүүс:
Өдөрлөг: Баяраа 916-541-4988
Үдэшлэг: 916-710-0807 утсаар холбогдоорой.

2/16/19 National Geographic

National Geographic сэтгүүл
2018 оны 500 Fortunate-ын д орсон компаниудын топ 100-ийн 40-ыг нь цагаачид, эсвэл цагаачдын хүүхдүүд босгожээ. Тойргын хэмжээ нь орлогын хэмжээг (2017 оны үнэлгээгээр) илэрхийлж байна. Энэ нь Америк орон төрсөн, ирсэн алинд нь ч ижил боломж олгодгийг харуулж байгаа хэрэг.

2/19/19 Ажил мэргэжил

Анх энд ирчхээд зам засч байгаа хэсэгт замын тэмдэг бариад зогсч байгаа хүнийг харчхаад хэл хэрэглэхгүй, зүгээр л зогсч байдаг ийм ажлыг би ч хийвэл хийчих нь л дээ гэж бодож байлаа хэ хэ. Тэгэхдээ миний бодсон шиг ч тийм амар ажил биш байхаа даа. Ажиллаж байгаа хэдийнхээ амь насыг хамгаалж анхаарлаа сарниулахгүй анхаарал болгоомжтой бөгөөд халуун хүйтэнд ажрахгүй зогсож байдаг хүмүүс шүү дээ. Тэгэхдээ цалин дээр нь benefit дажгүй байх шүү.
Cal trans ажилд (замын) ажилчид маш хэрэгтэй байгаа болон ажилд хүмүүс нэлээдийг авч байгаа юм байна шүү.

The Sacramento Bee

February 19, 2019 · 

Caltrans will consider hiring nearly anyone for 333 maintenance jobs it is trying to fill.

Caltrans has hundreds of openings for highway maintenance workers. It’s racing to fill jobs to keep with road promises made by Senate Bill, the 2017 law commonly known as California’s gas tax.

SACBEE.COM

Gas tax hiring spree continues at Caltrans. It has hundreds of new openings

Caltrans has hundreds of openings for highway maintenance workers. It’s racing to fill jobs to keep with road promises made by Senate Bill, the 2017 law commonly known as California’s gas tax.

2/19/19 Гоё авсан зурагнууд

Гоё авсан зурагнуудаас санаа авахад зүгээр байдаг юм. 10-р зураг монголд авсан элсэн манханы зураг байна.

Beauty Of Planet Earth

February 19, 2019 · 

The 2018 Winners Of The Landscape Photographer Of The Year Awards Are Announced, Here Are 37 Of The Best

Just in case you ever needed a reminder that our planet is a stunningly beautiful place, the fifth annual Landscape Photographer of the Year competition winners have been announced and they don't disappoint.

BEAUTYOFPLANET.COM

The 2018 Winners Of The Landscape Photographer Of The Year Awards Are Announced, Here Are 103 Of The Best

Just in case you ever needed a reminder that our planet is a stunningly beautiful place, the fifth annual Landscape Photographer of the Year competition winners have been announced and they don't disappoint.

Just in case you ever needed a reminder that our planet is a stunningly beautiful place, the fifth annual Landscape Photographer of the Year competition winners have been announced and they don't disappoint.