Хямд Үнийн Эрэлд

Доорх бичлэгийг миний бие 2005 оны 12-р сард Даяар Монгол сонинд нийтлүүлж байсан байна. Зарим мэдээлэл нь хэрэгцээтэй байж магад хэмээн орууллаа.

Хэдхэн жилийн өмнө Монголд Номин элекроникс компаний реклам дээр “Хямд үний баталгаа” буюу яг ижил төрлийн адил барааг өөр дэлгүүрээс хямд үнээр авбал зөрүү мөнгийг нь бид төлнө гэсэн үгс гарч ирэхэд урьд өмнө ийм амлалттай таарч байгаагүй хэрэглэгч бид үнэн эсэхэд итгэж ядан байж билээ.
Харин өндөр хөгжилтэй оронд энэ нь ердийн үзэгдэл болон хэвшсэн зүйл байдгийг саяхнаас олж мэдсэн юмаа. Ер нь эрүүл эдийн засагт жижиглэн худалдаалагчдын барааны үнэнд огцом зөрүү байдаггүй бөгөөд төрийн “бага” зэргийн зохицуулалт болох барааныхаа үнийг тодорхой хэмжээнээс доогуур тогтоохыг компаниудад хуулиар хориглосон байдаг ч үүнд нөлөөлдөг бизээ. өөрөөр хэлбэл та нэг компаний яг ижил чанар, үзүүлэлт бүхий бүтээгдэхүүнийг огцом хямдханаар өөр нэг газраас олох магадлал бараг байхгүй гэсэн үг юм. Гэвч хэрэв таны худалдаж авсан бараа чинь арай хямдаар өөр дэлгүүрт байвал та дэлгүүрийн “price-matching policies”-ийг ашиглаж болох юм.
Sears, Best Buy, Staples зэрэг олон дэлгүүрүүд “price-matching policies” хэрэгжүүлдэг ба хэрэв та тухайн нутаг дэвсгэртээ хямд үнэтэй гэж рекламдагдсан барааг худалдаж авсан ч өөр газарт хямдаар худалдаалагдаж буйтай тааралдвал дээрх дэлгүүрүүдэд худалдаж авсанаасаа хойш 30 хоногийн дотор хандсанаар барааны үнийн зөрүүг, заримдаа арай илүүг буцаан авах боломжтой юм байна. Мэдээж үүнд mail-in rebate, санхүүгийн гэрээ хэлцэлтэй холбоотой хямдралын үнэ хамаарахгүй ажээ. Ихэнх дэлгүүрүүд энэ зарчимд үнэнч байдаг бөгөөд уг дэлгүүрт орж ирэхийнхээ өмнө хямд үнэтэй тааралдсан бол худалдан авалт хийхдээ ашиглаж болно юм. Түүнчлэн таны худалдаж авсан бараа чинь уг дэлгүүртээ хямдарсан байхад хэрэглэвэл бүр ч ашигтай билээ. Ийнхүү үнийн зөрүүгээ авахын тулд худалдаж авсан талон, боломжтой бол бараагаа болон хямд үнэтэй гэсэн зарласан реклам зэргийг аваачиж үзүүлбэл Customer-service ажилтан таньд үнийн зөрүү болон ихэвчлэн дээрээс зөрүүгийн 10 орчим хувийг нэмж төлнө.
Жишээ нь таны 500 доллараар авсан TV-ний үнэ өөр дэлгүүрт эсвэл уг дэлгүүртээ $450 болж хямдарсан байвал анхны дэлгүүр таньд 55 доллар буцааж төлнө. Хэрэв тухайн дэлгүүр төлөхөөс татгалзвал хамгийн сүүлчийн арга бараагаа буцаагаад хямд шнээр худалдан авах л шлдэнэ дээ. Харамсалтай нь ихэнх онлайн худалдаачдад “price-matching policies” хэрэгждэггүй билээ.
Үүний далимд нэмж хэлэхэд хэрэв хямдарсан гэж рекламдсан бараа нь дууссан байвал үйлчлэгчэд хандаж “rain check” авсанаар хямдрал зарласан хугацаа нь дууссан ч өмнө зарлагдсан хямдралтай үнээр нь худалдаж авч болдгийг мэдэж авахад илүүдэхгүй бизээ.

Outlet дэлгүүрээс юм авахдаа

Хүүхдүүдийн сургууль орох дөхөхийн хамт эцэг эхчүүд бид хичээлийн хэрэгсэл, хувцасны шоппингоо хийх цаг эхэлж байна. Монголчуудын олонх нь түүний дотор миний би ч хотынхоо ойролцоох 2 аутлэт дэлгүүрийн аль нэг очиж сургуулийн хувцас, гутлыг нь бэлддэг билээ. Хэдийгээр аутлэтийн бараа таваар молл доторх ижил брэндийн дэлгүүрийн чанарыг гүйцдэггүй, буцаах солих дүрэм журам нь ялгаатайн дээр хотуудаас зайтай байршдагаас цаг, бензин илүү зарцуулах боловч үнийн хувьд гэр бүлийн санхүүд хожоотой тусдаг. Ялангуяа аутлэт дэлгүүрт зориулсан купонуудаа хэвлэх, эсвэл имэйлээ үзүүлэх замаар угийн хямдарсан бараан дээр нэмээд нэлээд хэдэн төгрөг хэмнэж болдог. Хэрэв купон авч байгаагүй бол дуртай дэлгүүрийнхээ кассан дээр имэйлээ бүртгүүлж орхивол тогтмол купон ирүүлэх болно. Харин үндсэн моллын дэлгүүрүүдийн купон аутлэтэд ихэвчлэн үйлчилдэггүйг анхаарна биз. Худалдан авагчид бид аутлэтүүдийн дэлгүүрүүд илүүдэл үйлдвэрлэгдсэн, эсвэл түрүү жилийн загварын, аль эсвэл бага зэрэг засвар, гэмтэлтэй бараануудыг зарж борлуулдаг гэж боддог нь эндүүрэл юм байна. Эдгээр бараануудын зөвхөн бага хэсэг л үндсэн дэлгүүрээс ирсэн байдаг, ихэнх нь моод загварын хувьд арай онц биш, эсвэл арай муу чанарын материал түүний дотор илүү синтетик материалаар зөвхөн аутлэтүүдэд зориулж тусгайлан үйлдвэрлэдэг байна. Consumer Report cэтгүүлд Banana Republic, Gap, J.Crew, Pottery Barn зэрэг дэлгүүрүүдийг барааг жишээлж дурдсан байна. Ямартаа ч бараа авахын өмнө үнээс гадна оёдол, цахилгаан, товч, материал орц зэргийг нь шалгахад илүүдэхгүй. Мөн бараан дээрх үндсэн үнийг бүү тоогоорой. Худалдан авагчдад ашигтай наймаа хийж байгаа сэтгэгдэл өгөхийн тулд ихэвчлэн хуурамч үнэ бичигдсэн байх ба одоогийн зарагдаж байгаа үнэ л чухал билээ. Нэгэнт бензин заран очих тул аль болох авах зүйлсээ нэлээд цуглуулж нэг дор шоппингоо хийхээр төлөвлөхөөс гадна хүүхдүүдийнхээ гутал хувцасны хэмжээг дахин шалгаж бичиж авах,. над шиг дэлгүүр явах дургүй хүү нартай бол том хүүхдүүдтэйгээ утсаар, зураг мессеж солилцох замаар сонголтыг нь хийлгэвэл буцаах, солих гэж дахиж ирэх асуудлаас чөлөөлөх болно.

Найз нар

Туул бид 2 1997 он

Ойр дотно хүмүүс, найз нөхдөө орхиод шинэ газар ирсний дараа бидний үеийхний ихэнх нь найзтай болно гэж хичээлгүй орхидог. Миний хувьд бол найзгүйгээр удаан байж чаддаггүй нэгэн бололтой. 10 жилд байхаасаа найзалсан 2 сайхан найзтай. Тэд нар маань миний “муу муухайг” бүгдийг мэддэг ч надад үргэлж хайртай хэвээрээ байдаг. Нөгөө талаас намайг залуухан, одоогийнхоос туранхай охин байсныг, дээр нь заримдаа тийм ч ухаалаг биш үйлдэл хийдэг, найзууддаа тус болохоосоо авах нь илүү байсныг энд танилцсан шинэ найзууд маань мэдэхгүй. Тэд намайг юм хийж явахдаа, эсвэл хэлж ярьж байхдаа юмаа мартаж дундуур нь “тасардаг”, хэт олон зүйлийг бага цагт амжуулах гэж зүтгэдэг авгайгаар минь л мэднэ дээ.

Хуучин найзууд маань, жишээ нь Туул алс холын Европоос намайгаа одоо ч дэмжиж, “чи ч мундаг, яаж тэгж чадав уу” гэхчилэн “хөөргөж” өгнө дөө. Нөгөө нэг нь Лхагваа, багын буйр суурьтай, бид 3-аас асуудалд хамгийн нухацтай ханддаг нэг л байлаа. Эмээ Мууниагийнх нь хийсэн печень боовыг мөн их хороолцсон доо. Бидний найзалсан 20 гаруй жилд өөр сургуулиас тооны ангид орж шинэ сургууль, хүүхдүүдийн дунд хөлөө олох гэж “зовсон” болон “тоонд” цуг нүдүүлсэн жилүүд, конкурс, хойноос амралтаараа ирээд Монголд гэрээ болон найзуудыгаа санасан сэтгэлээрээ бүтэн өдрөөр чалчихад минь нэг ч таслалгүй сонссон, эрэгтэй хүнээс болж уйлахад минь хажууд минь зогсож, баярлахад минь цуг “дэвхцэлцэж” явсан 10 гаруй жил багтаж байгаа юм. Тийм найз нартай байхад өөрийгөө азтайд тооцохоос өөр яах билээ.
Тэгвэл одоогийнхоо найзуудтай хүүхдүүдийнхээ “ачаар” найзалсан. Хотынхоо Монгол хүүхдүүд зориулсан 2 дахь төслөө авсны дараа жижиг хүүхдүүтэй ээж аав бүрийн бараа харахаар л гүйж очиж танилцсаар 2 сайхан туслагч Болороо, Мига нартай найзлаад авсан. Олон цагаар ажил хийдэг ч 7 хоногийн ганц амралтын өдрөө Монгол хүүхдүүдэд маань монгол хэл зааж өгдөг байсан багш эмэгтэй Чукатай уулзаж ярилцсаар найзынхаа тоог нэгээр нэмчихсэн. Надтай нэг өдөр төрснийг нь ч бэлэгшээсэн. Заримыг нь ил далд ятгасаар нэг районд нүүлгэж, хүүхдүүдээ нэг дор сургуулиудад оруулуулаад авсан. Эд нараас минь тэмдэглэлт өдрүүдээр сайхан үгтэй, ерөөлтэй мессежууд ирнэ. Сайхан хоол хийчихсэн дуудна. Заримдаа ганц нэг виноны ард гарна. Боломжгүй үедээ бие бие үрүү утастаж хүүхдүүдүүддээ сургуулиас нь авахуулна. Тэгээд ч манай хүүхдүүдийн имиржинси картууд дээр тэд нарын маань нэрс бий. Өөрийгөө мартан ийш тийшээ гүйж байхад намайгаа тордож нүүр хуруугаа тэг гэж зөвлөнө, өөрөө анзаарч авдаггүй гоё зүйлсийг тэд нар маань л авч бэлэглэнэ.Тэгээд бодохнээ би л зориг гаргаж гүйж хариаж асууж шалгааж байж танилцаагүй бол ийм сайхан найзуудыг хажуугаараа өнгөрөөх байсан нь гарцаагүй. Ингэхээр найзтай болох нь өөрсдийн минь зүтгэлээс хамаарч байдаг санагдана. Өдрийг нь минь улам гэгээлэг болгодог та нартаа баярладаг шүү. Мөн сайн найз нөхөдтэй болоход хэзээ ч оройтохгүй гэж л уншигч та нартаа хэлэх гэсэн юм.  

Бүжээ, Болороо, Гиймаа, Би, Мига, Бадмаа /Цаана нь байгаа нь Бороо/