Хамгийн ашигтай зээлийн картууд

Сүүлийн үед компаниуд шагналын /reward/ системтэй картуудаа илүүтэй рекламдах болсон ч тэдгээрээс нэлээд судалж байж өөрийн худалдан авах нөхцөлдөө тохируулж авахгүй бол ашгийг нь гаргаж чадахгүйгээр барахгүй харин ч алдагдал хүлээж болох юм. Шагналын картууд ерөнхийдөө 2 төрлийнх байна: жилийн төлбөргүй, нөгөө нь жилийн төлбөртэй ч шагналын оноо өндөртэй. Consumer Report сэтгүүлийн сүүлийн дугаарт ийм төрлийн нийтдээ 53 картанд судалгаа хийж үзсэнээс хэд хэдэн зүйлийг онцолсныг энэд оруулж байна. Уг сэтгүүлээс кредит картнаас ашиг гаргах хэрэглэгчдийг 3 ангилж үзжээ. Үүнд:

-          Бэлэн мөнгөний ашиг гаргах хүсэлтэй гэр бүл

-          Үнэгүй аялах хүсэлтэй зугаалан аялагчид

-           Кредит картны дансандаа балансын үлдэгдэлтэй

Судалгаанаас дараахь дүгнэлтүүд гарчээ:

-          Шагналын картуудыг кредит оноо сайтай хүмүүс илүү амархан өгдөг тул одоогийн зах зээл дээр байгаа картуудыг өөрийн ашиглаж байгаа картуудтай харьцуулж үзэхийг зөвлөжээ. Мэдээж ашигтай бол авахад буруудахгүй гэсэн үг.

-          Томоохон хэмжээний худалдан авалт хийдэг болон байнга онгоцоор аялагчдын хувьд жилийн төлбөртэй карт ч ашигтай тусч болох юм.

-          Аялалын кредит /travel/  картууд аялалын даатгал, ачааны үнээс чөлөөлдөг, онгоцны амрах хэсэгт үнэгүй байрлах, түрүүлж онгоцонд оруулах гэх мэт урамшууллыг багтааж байна.  Урьд нь зөвхөн өндөр төлбөртэй картууд л байдаг байсан урамшуулал юм. Ихэнх картнуудын up-front буюу карт авахад шууд өгдөг оноо нь 25-40 мянгын хооронд байна. Заримдаа 100 мянга гэсэн урамшуулал хааяа үзэгдэж байна. Аялалын картууд жилийн төлбөртэй ч эхний жилд төлбөрөөс чөлөөлдөг. Хэдийгээр дээрх урамшууллууд ашигтай тусах ч гэсэн 50 мянгаас дээш оноотой билет худалдан авах ёстой гэх мэтчилэн нөхцөлүүдтэй байдаг. Мөн гадаадад аялагчдын хувьд гадаадад хийх худалдан авалтандаа шилжүүлгийн төлбөр /ихэнх нь картанд 3 хувь байна/ төлдөггүй картуудаас сонгох нь ашигтай /зарим ийм төрлийн картуудын талаар 6 сарын бичлэгээс уншина уу/. Мөн нэлээд олон Америкийн банкнууд, түүний дотор Bank of America, Wells Fargo зүүн Европид аялагчдад зориулсан илүү нууцлалын систем бүхий Europay MasterCard Visa үгний товчлол EMV нэртэй картыг санал болгож байна.

-          Кредит картны балансыг төлбөргүйгээр шилжүүлдэг картууд ихээхэн хэмжээний балансыг шижлүүлэх боломж олгож байгаа  ч бага хүүтэй картаа хэвээр үлдээх нь урт хугацаанд ашигтай тусч болох юм.

Ердийн бэлэн мөнгөний шагналтай картуудын хувьд худалдан авалт хийсэн үнийн дүнд тооцож шагналаа авдаг бол зарим төрлийн картууд жишээ нь ChaseFreedom, Citi Dividend болон хэд хэдэн Discovery картууд нь 5 хүртэлх хувийн харьцангуй өндөр шагналтай ч оноо өгөх худалдан авалт хийх чиглэл нь улирал бүрт өөр өөр байна. Жишээ нь хавар орон байрны тохижуулалтын худалдан авалт, намар зочид буудал гэх мэт. American Express Blue Cash Preferred Card супермаркетын худалдан авалтанд 6 хувь, бензинд болон моллын худалдан авалтанд 3 хувь, бусад худалдан авалтанд 1 хувийн шагнал авах болно. Хэрэв сард нийтдээ 3000 долларын худалдан авалт хийдэг айл бол эхний жилд ойролцоогоор 1040 долларын шагнал /урьдчилсан шагнал ороод/, дараагийн жилээс 75 долларын жилийн төлбөр төлөөд жилд 890 долларын шагнал авч болохнээ. Энэ тооцоонд сар бүр мөнгөний үлдэгдэлгүй балансаа төлж явахаар тооцсон гэдгийг анхаарна бизээ. Хэрэв хүүнд мөнгө төлбөл ашиг нь багасах, ашиггүй болно гэдгийг юу эс андах вэ. Манай гэрийн хувьд эндхийн олон монголчуудын адилаар Costco-ийн TrueEarnings AmEx карттай.  Энэ карт нь Costco-ийн гишүүдэд жилийн төлбөргүй, бензинээс 3 хувь, аяллаас 2 хувь, ресторонд 2 хувь, бусад худалдан авалт, түүний дотор  Costco-ийн худалдан авалтанд 1 хувийг буцааж авах нөхцөлтэй. Ялангуяа бизнестэй хүмүүст их зүгээр карт санагдана. Бараа, материал, бензинд сард хэдэн мянга яваад л өгнө. Ийм карттай хүмүүс бензин, онгоцны билет, дэлгүүрт хэрэглээд сард нь зээлээ төлөөд явбал жилийн эцэст хөөрхөн мөнгө зүгээр ороод ирнэ.

Уг сэтгүүлд бичсэнээр:

-          Бэлэн мөнгөний шагналтай картууд 400 болон түүнээс дээш долларыг бензинд, 600 долларыг хоол хүнсэнд, 1000 долларыг бусад худалдан авалтанд үрдэг айлд American Express Blue Cash Preferred Card, Fidelity Rewards American Express, Capital One Cash Rewards картууд ашигтай тусна

-          Аялалын картууд аялалд сард 2000 доллар, 75 хувийг аялалтай холбоотой зардалд зарцуулдаг, аяаллын оноогоо дурын онгоцны компанид хэрэглэх хүсэлтэй бол Chase Sapphire Preferred, American Express Blue Sky Prefered, Capital One Venture Rewards картууд ашигтай тусна

-          10 мянган долларын баланс шилжүүлэх гэж байгаа хүмүүст Chase Slate, Citi Diamond Preferred Card, PenFed Promise Visa картууд ашигтай тусна гэжээ.

Өөрийн санаагаа нэмж хэлэхэд нэгэнт л ашиг олох гэж байгаа тул цаг гаргаж карт бүрийн нөхцөлийг сайн судалж өөрийн болон гэрийнхээ худалдан авалтанд тохируулан картаа сонгох нь зөв юм. Жишээ нь, хүмүүсийн сонирхоод байдаг бензин түгээгүүрийн кредит картыг авч үзвэл тэгтээ тэргүй бензин авдгаас хойш өөрийн авдаг газраасаа картыг нь авбал зүгээр байж байгаад шагнал аваад байх юм шиг санагддаг. Гэтэл энэ төрлийн картууд дэлгүүрийн картуудын адилаар кредит лимит нь бага мөртлөө хүү нь ойролцоогоор 25 хувь, түүнээс ч дээш байх нь бий. Дэлгүүрийн картууд ядаж байнга л хямдрал, зөвхөн гишүүдэд зориулсан ашигтай саналууд ирүүлдэг бол бензиний картуудын хувьд тэгдэггүй билээ. Бензиний карт ерөнхийдөө 2 янз байх бөгөөд нэг нь зөвхөн нэг төрлийн түгээгүүрийн газах хэрэглэхээр бол нөгөө нь Visa, Master картууд дурын худалдан авалтанд хэрэглэж болохоор байдаг. Өөрөөр хэлбэл эдгээр карт нь жилийн төлбөртэйн дээр тодорхой хэмжээнд мөнгө зарцуулсан тохиолдолд л бэлэн мөнгөний шагнал /дараа сарын төлбөрт кредит өгдөг/ өгөх амлалттай. Жишээ нь Chevron Visa, Texaco Visa картууд тодорхой заасан хугацаанд 300 болон түүнээс дээш долларын худалдан авалт хийвэл нэг галлон бүрт 10 сентийн кредит өгнө гэжээ. Хамгийн сонирхолтой нь “eligible spending” гэдэгт нөгөө гол бензин биш, өөр бусад худалдан авалт буюу хоол хүнс, хувцас, билет зэрэгт зарцуулсан байх ёстой юм байна. Харин Chevron, Texaco gas-only картууд нь зөвхөн нэрийн түгээгүүрийн газар л бензинд ашиглах боломжтой бөгөөд 1 галлонд 10 центийн кредитыг дараагийн удаад бензин авахдаа ашиглаж болохоор тусдаг. Бодож үзвэл 50 галлон бензин авч байж 5 долларын урамшуулал авахнээ. Ойролцоогоор 4 доллараар бензин авлаа гэхэд 200 долларын бензин авч байж 5 долларын хямдрал авна гэсэн үг. Мөн уг кредитийг 6 сарын дотор ашиглаж амжихгүй бол хүчингүй болохоор заажээ. Мөн ExxonMobile Smart Card /шинэр гарч байгаа/ карт нь галлон бүрт 6 центийн урамшуулал 100 хүртэлх галлон бензинд олгогдоно гэжээ. Гэхдээ урамшуулалд багтахын тулд ядаж 45 галлон бензин авсан байхаар заажээ. Тэгэхээр дараагийн сардаа урамшуулал авахын тулд энэ бензин түгээгүүрийн газраас машиндаа ядаж л 3 удаа бензин авч байж $2.88-ын хөнгөлөлт авахнээ. ExxonMobile Preferred Card нь хамтарч ажилладаг зочид буудал, онгоц, машины рентны газруудаас худалдан авалт хийсэн тохиолдолд тодорхой хэмжээний урамшуулал авах боловч жилийн 29 долларын төлбөртэй. Эдгээр жишээнээс үзвэл бензиний картаас ашиг унагаах гэдэг нь нэлээд төвөгтэй, явдал ихтэй санагдсан.

Судалж үзээд нэлээд ашиг унагааж болохоор карт тааралдсан ч кредит түүхэнд муугаар нөлөөлнө гэж та болгоомжилж байгаа бол дараахь мэдээлэл хэрэг болж магад. Санхүүгийн үүднээс олон карттай байхыг зөвлөхгүй ч олон карттай байх нь оноонд муугаар нөлөөлөхгүй /олон удаа кредит оноо шалгах хүсэлт оноог унагаана/ гэдгийг та бүхэн мэдэж байгаа байх. FICO онооны дүнд нөлөөлдөг нэг зүйл бол зээлийн хязгаар хэмжээг зээлийн балансийн хэмжээнд харьцуулсан харьцуулалт юм. Иймээс хэдэн нь ч карттай байсан зээлийн картныхаа хязгаар хэмжээний 50 хувиас балансаа хэтрүүлэхгүй байх нь зөв юм. Мэдээж сар бүрдээ балансаа төлдөг бол хамаагүй л дээ. Саяхан хуучин картаа кредит оноондоо муугаар нөлөөлөхгүйгээр хэрхэн хаах талаар шинээр олж мэдсэн юм. Эндхийн ихэнх санхүүчдийн зөвлөгөөнд кредит онооны 15-нь кредит түүхий уртаас хамаардаг тул хэрэглэдэггүй байсан ч хуучин картнуудаа хаалгахгүй байхыг зөвлөдөг. Гэсэн ч кредит агентлагууд кредит түүхэнд хаагдсан данснуудыг 10 жилийн хугацаанд байлгадаг тул хаагдсан дансны чинь төлсөн төлбөрийн үзүүлэлт нь оноонд чинь сайнаар нөлөөлсөн хэвээр байх болно. Картаа хаахын тулд эхлээд бүх төлбөрийг төлнө. Үүний дараа картны компанидаа хаах талаар бичгээр хүсэлт гаргана. Буцаад “closed by customer” буюу хэрэглэгчийн өөрийн хүсэлтээр хаасан гэсэн тодорхойлолтыг бичгээр гаргуулж хаагдсан мэдээллийг кредит агентлаг уруу явуулахыг картны компаниасаа хүсэх хэрэгтэй. Тэгээд хаагдсан эсэхийг кредит түүхээ авч үзэж шалгаарай. Жилд нэг удаа кредит түүхээ үнэгүй авдаг хаяг annualcreditreport.com.

Дашрамд дурдахад кредит картны төлбөр тооцоо, хаахтай холбоотой хүсэлтийг нь чинь компани нь шийдвэрлэж өгөхгүй бол Consumer Financial Protection Bureau байгууллагад /consumerfinance.gov/ хандаж гомдлоо гаргах хэрэгтэй. Уг агентлагаас цаашдын хүнд арга хэмжээнд хүрэхгүйн тулд асуудлыг шийдвэрлэх, хаах 60 хоногийн хугацааг кредит картны компаниудад өгдөг тул энэ хугацаанд тэд шийдвэрлэхээр сэтгэл гаргах болно.