Жижиг бизнесийн санаанууд, санаагаа хэрхэн мөнгө болгох вэ: Бодит жишээнүүд

Өмнө тавьсан лекцийг хүмүүс нэлээд сонирхсон тул 2008 онд Оакланд хотноо болсон  Америк дахь бизнес эрхлэгчдийн уулзалт дээр тавьж байсан илтгэлээ доор оруулж байна. 3 гаруй жилийн өмнөх мэдээлэл тул зарим мэдээлэл баримтууд хуучирсан байх магадлалтай тул шүүн тунгааж уншаарай. Энэхүү уулзалтыг АНУ дахь Монголчуудын худалдааны танхим  байгууллагаас жил бүр зохион байгуулдаг билээ.

Миний өнөөдөр лекцээ шинээр бизнес эрхлэх, бизнесээ өргөжүүлэх, бизнесийн чиглэлээ өөрчлөхөөр эрэл хайгуул хийж, бодол болж байгаа хүмүүст зориулан бэлтгэж ирлээ.

Юуны түрүүнд энд Монголчуудынхаа эрхэлж байгаа голлох бизнесүүдийг зах зээлээр ангилж харъя:

/Энэ ангиллыг ямар нэгэн судалгаа, бүртгэл дээр үндэслээгүй бөгөөд өөрийн ажиглалт дээр үндэслэн ерөнхий дүр зураг гаргах зорилгоор оруулж байгаа юм./

Нийт ерөнхий зах зээлд чиглэсэн бизнест:

·         Байшин барилгын босголт, засвар, чимэглэлийн үйлчилгээ

·         Нийтийн аж ахуйд чиглэсэн үйлчилгээ. /хоолны газрууд, хувцас цэвэрлэгээ, оффисийн цэвэрлэгээ, хүний асаргаа гэх мэт/

·         Бүтээгдэхүүний худалдаа /гол төлөв гоо сайхны болон бусад сүлжээний бизнесүүд/

·         Амралт, зугаа цэнгэлд зориулсан үйлчилгээ /бар, биллиард, аялал гэх мэт/

Монголчууддаа зориулсан бизнес:

·         Хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүний худалдаа: гоо сайхан, гоёл чимэглэл, бэлэг дурсгал, ном гэх мэт

·         Холбоо, Шуудан тээврийн үйлчилгээ: ачаа тээвэр, утасны ярианы үйлчилгээ гэх мэт

·         Хоол хүнсний үйлдвэрлэл /гол төлөв үндэсний хоол унд: хөлдөөсөн бууз банш, боов, еэвэн, айраг гэх мэт/

Тэгвэл Америкийн өнөөгийн нөхцөл байдалд Монголчуудын одоогийн эрхэлж байгаа бизнесүүд, эсвэл бүр зах зээл дээр ажиллаж байгаа бусад Америк бизнесүүдээс ч өөр, шинэ бизнесийг зах зээл дээр байгаа эрэлтийг шинээр олж харснаар нээх боломжтой гэдгийг энгийн практик жишээгээр та бүхэндээ харуулахаар зорьсон юм.

“Лос Анжелос хотынхон гэртээ үсээ засуулах, нохойндоо жолооч дуудах, эсвэл тансаг хоол унд үүдэндээ хүргүүлэхээс өгсүүлээд гэр орны элдэв ажил, засвар үйлчилгээ хийлгэхээр “нөхөр”-ийг /Rent-A-Husband, www.rent-a-husband.com/ рентэлж, Баасан гаригийн “эмэгтэй”-г /Girl Friday www.lagirlfriday.com/ хөлслөн авч гэр орны ойр зуурын ажлаа хийлгэж байна.”

Ийнхүү уншмагц таны толгойд Холливүүдийн одуудын амьдралын дүр төрх буух вий. Гэвч тэр төсөөлөл тань эндүүрэл болох бөгөөд харилцах утас, зээлийн карттай хэн ч гэсэн энэхүү олон төрлийн үйлчилгээг одуудын хэмжээнд авч болж байна. Ингээд та бүхэнд Лос Анжелос хотод ажиллаж байгаа өвөрмөц үйлчилгээ үзүүлдэг бизнесүүдээс танилцуулъя.

·         Girl Friday /www.lagirlfriday.com/. Энэ компани ажил хайж байгаа жүжигчид, зуны амарч буй багш нарыг хагас цагаар хөлсөлж хими цэвэрлэгээнээс хувцас авчрах, кабелийн хүнийг хүлээх, дэлгүүр явах зэрэг ажил хийлгүүлдэг ба цагийн үнэлгээ нь 50 доллар байдаг аж. Компаний захирлын хэлж байгаагаар хүмүүс хэт их цагийг гэр, ажлынхаа хооронд явах замд зарцуулдаг учраас хувийнхаа ажлыг амжуулж чаддаггүй, тиймээс тэдний үйлчилгээ их хэрэгцээтэй байдаг ажээ.

·     Gofer Girls /www.gofergirls.com/ гэдэг гэр орны ажлыг гүйцэтгэдэг үйлчилгээний компанийг үндэслэгч Лиза Ристоруси “Энэ хотынхон шинэхэн, моодны, хип зүйлүүдэд их дуртай. Бидний үйлчилгээ ийм ангилалд багтаж байгаа юм” гэж байна. Тэдний компани үйлчлүүлэгчдэдээ захиалсан бялууг нь хүргэж өгөх, түүнийг нь идэхэд хань болж цуг байх буюу эсвэл гэр орны жижиг шажиг ажлыг нь цагийн 30 доллараар хийх, Холливүүдийн одуудад байдаг шиг хувийн туслагчийг цагийн 37 доллараар хөлслүүлэх зэрэг үйлчилгээг үзүүлдэг.

·         Go Get It /www.gogetit.org/ компани онцгой романтик аялал зугаалга болон гэрлэх санал тавих ажиллагааг зохион байгуулж өгдөг юм байна. Тухайлбал нэг удаа уг копманийг үндэслэгч Жэннифэр Жонэс гэрлэх санал тавих залууг үлгэрийн баатар - мэлхий ханхүүгийн маягаар хувцаслуулж жүжигчилсэн үйл ажиллагааг хэд хэдэн хотоор явуулсан бол өөр нэг тохиолдолд сүйт бүсгүйг нь өдөржингөө “эрхлүүлж” нар жаргах агшинд далайн эрэг дээр сүйт залууд нь хүргэж өгөх зэргээр янз бүрийн санаанд оромгүй уран санаа гарган үйлчилж иржээ.

·         Sky Meals /www.skymeals.com/ Олон цагаар онгоцонд хоолтой хоолгүй нисдэг хүмүүс компанийн 30 доллар орчим үнэтэй тансаг хоолыг дуртайяа захиалдаг бол,

·         Pet Taxi /www.lapettaxi.com/ Завгүй ажилтай хүмүүс хайртай гэрийн тэжээмэл амьтнаа эмнэлэг, үсчинд хүргүүлэхээр зөөлгөхдөө компаний үйлчилгээг цагийн 45 доллараар авч байна.

Кино үйлдвэрлэлийн том төв болсон цагаасаа өдрөөс өдөрт өсөж хөгжиж байгаа, Америкийн баян хотуудын нэг болох бидний дуудаж заншсанаар Эль Эй-гийн зав чөлөөгүй ажилладаг, санхүүгийн чадвартай иргэд нь өөрсдөө эдгээр үйлчилгээний бизнест өргөжин тэлэх боломжийг олгож байгаа юм.

Өнөө үед хувь хүний хэрэгцээнд зориулсан үйлчилгээний бизнес гэр орон цэвэрлэх, нохой зугаалуулахаас хол хэтэрсэн байна. DoMyStuff.com цахим хуудсанд тавигдсан хүсэлтүүдээс харахад зөвхөн ЭльЭй гэлтгүй Америкийн хаана ч мөнгөтэй боловч цаг хугацаа нь хүрэлцдэггүй хүмүүс бараг л шууд утгаар нь хувийнхаа ямар ч ажлыг хүнээр гүйцэтгүүлснээр өөртөө цаг хугацааг худалдан авч байна. Жишээ нь, Нью Йорк хотод байгаа хүн “Cи Dи-нийхээ цуглуулгаа Эм Пи Ар 3 тоглуулагч руу шилжүүлж өгөх хүнийг хайж байна. Та үүнийг гүйцэтгэснээр мөнгө аваад зогсохгүй миний ховор цуглуулгыг өөртөө бичээд авах боломжтой” гэсэн байхад өөр нэг хүн “Хүүхдийнхээ төрсөн өдөрт дэлгүүрээс бэлэг авч өгөх хүнийг хайж байна” гэх мэтчилэн зарласан байна. Энэ их эрэлтийг хангах төрөл бүрийн үйлчилгээний бизнес байх боломжтой бөгөөд эдгээр олон төрлийн үйлчилгээний аль нь ч үйлчлүүлэгчдийн цорын ганц хүсч байгаа зүйл болох “цаг хугацаа”-г нь хэмнэж өгч байгаа юм.

Дээр дурдсан жишээнүүдэд үйлчилгээ тухайн хүний хувийн онцлог хэрэгцээнд зориулагдсан бөгөөд  иймэрхүү чиглэлийн үйлчилгээнд бизнесийн байршил ихээхэн нөлөөтэй байх нь гарцаагүй. Томоохон хотуудад дундаас дээш орлоготой иргэдийн эзлэх хувь их байх тул иймэрхүү өвөрмөц үйлчилгээнд хэрэглэгч ихтэй байх болно. Хэдийгээр Сакраменто том хотод орохгүй ч гэсэн энэ орчимд иймэрхүү төрлийн үйлчилгээ байгаа эсэхэд хайлт хийгээд үзэхэд Эл Дородо, Фолсом зэрэг гэдэг баячууд их амьдардаг хот дүүргүүдэд гэрээсээ эрхэлдэг бизнесүүд олдож байна. Тэд мөн л амралтанд явсан хойгуур нь мал амьтдыг нь харж хандах, дэлгүүр, эмнэлэг явж хүргэж өгөх гээд л хэрэгцээтэй гэр орны ажлыг нь цагийн 20 орчим доллараар гүйцэтгэнэ гэж сайтад нь бичигдсэн байна.

Тэгвэл ерөнхий нийтлэг хэрэгцээнд зориулагдсан үйлчилгээний бизнесүүдийн талаар жишээ авч үзье. Ийм төрлийн шинэ бизнесийн амжилттай байх нэг нөхцөл бол цагийг олсон байх явдал юм

·         Bedsites Notes. Анх Шарон болон түүний нөхөр ийш тйишээ аялдаг, завгүй ажилтайгаасаа болоод аавыгаа эмнэлэгт хэвтэхэд эргэж чадаагүй юм байна. Өдөржингөө нөхрийнхөө хажууд өнжиж байсан ээждээ туслахыг тэр хоёр хүссэн ч ажил төрлөө зохицуулж чадаагүй ажээ. Тухайн үед “Өөрийнхөө оронд хэн нэгнийг хөлслөөд эмнэлэгт аавыгаа сахиулаад, эмч нартай нь уулзуулж, биеийн байдлынх нь талаар асуулгаж тэмдэглэл хөтлүүлчихэг байвал зүгээрсэн” гэж бодсон бодол нь түүнд нэгэн шинэ үйлчилгээний бизнес нээх санааг төрүүлсэн бөгөөд хэдэн жилийн дараа буюу 2005 онд Bedsites Notes гэдэг бизнесээ нээсэн байна. Удалгүй түүний бизнес ихээхэн нэр хүндийг олж дараа жилээс нь Флорида, Аризона муж тийш өргөжүүлэхээр шийдсэн байна.Тэрээр энэ үйлчилгээний бизнесээ зөв газар, зөв цагт нь нээсэн тул амжилттанд хүрсэн юм. Зөв газраа байрласан гэдэг нь: Гадуур гэрээр халамж үзүүлдэг үйлчилгээний газар маш олон байдаг ч ямар ч байгууллага хөгшчүүлийн асрамжийн газар, эмнэлэгт байгаа байгаа төрөл садныг нь эргэж сэтгэл санаа, эрүүл мэндийн байдлыг нь хэлж мэдэгддэггүй, тухайн газар нь аятайхан үйлчилж байгаа эсэхийг ч шалгадаггүй байсан байна. Зөв цагт нь гэдэгт: Хүмүүсийн наслалт уртсаж, улам урт удаан амьдрах болсон нь жилээс жилд хөгшчүүлийг асарч тэтгэх, сувилж үйлчлэх газруудын хэрэгцээ нэмэгдсээр байгаа юм. Бүр 2001 оны судалгааны дүнгээр Америкийн дөрвөн гэр бүлийн нэг нь ямар нэгэн байдлаар өвчтэй болон настай төрөл саднаа асрамжилдаг ба тэдгээр асран хамгаалагчдын гуравны хоёр нь бүтэн цагийн ажил хийдэг, 40 хувь нь өөрийн үр хүүхдүүдээ өсгөх завгүй ажилтай гэж гарчээ. Тэгэхээр Шароны бизнес өсч байгаа зах зээлд ажиллаж байгаа нь амжилт олох боломжийг нь нэмэгдүүлж байна гэсэн үг. Тэрээр өмгөөлөгчид хөлслөн өвчтөний эрүүл мэндийн талаарх мэдээллийг төрөл садных нь өмнөөс эмч нараас авч болох боломжийг ажилтнууддаа олгох гэрээ хэлэлцээрийг байгуулж чадсан ба шинэ төрлийн тул бизнесийн даатгал хилйгэх газар нэлээд хайж байж олсон байна. Шароны байгууллагын үйлчилгээний хөлс эмнэлгийн эргэлтэнд хоёр цагаас доошгүй хугацаагаар цагийн 25 доллар, сувилал, асрамжийн газарт 15 минут ороод гарах үйлчилгээ 15 доллараас тус тус эхэлдэг юм байна.

Шароных шиг нийтлэг хэрэгцээнд зориулагдсан бөгөөд цагийг нь олсон үйлчилгээний бизнесийг томоохон, эсвэл өсөж буй зорилтот зах зээл дээр нээвэл амжилтанд хүрэх магадлал өндөр билээ.

Энэ бизнесийн түүх дээр нэмж дурдахад настай хүний асрамжийн газрын бизнесийг та бүхэн мэдэж байгаа: Нэг байранд настайчуудыг төвлөрүүлж үйлчилгээ үзүүлдэг. Нэлээн хэдэн монголчууд гэртээ  байгууллаад ажиллаж ч байгаа. Надад Сакраментод байгаа нэгэн үйлчилгээ арай өвөрмөц сонин санагддаг учраас жишээнд оруулж байна. Энэ компани насаараа амьдарсан өөрийн гэр орноо орхин асрамжийн газар байх дургүй настайчуудыг гэрт нь очиж харж асрах үйлчилгээг үзүүлдэг юм. Мэдээж илүү мөнгө төлөөд энэ үйлчилгээг авах хөгшчүүл, тэдний үр хүүхдүүд олон байдаг гэдэгт эргэлзэхгүй байна.

·         www.foreclosureS.com Байрны зах зээлийн хямралтай уялдаж банкинд хураагдсан болон хураагдах шатандаа байгаа байруудыг худалдан авахад зориулсан зөвлөгөө өгдөг цахим хуудас /www.foreclosureS.com/ ажиллуулдаг Alexic McGee бизнесийг дээрхийн адил цагийг нь олсон бизнес хэмээн нэрлэж болно. Түүний цахим хуудас сарын 49.95 долларын төлбөртэйгээр сүүлийн хоёр сарын хугацаанд зээлийн төлбөрөө хоцруулаад байгаа болон удахгүй дуудлага худалдаагаар байр нь дуудагдах айлуудын жагсаалтыг шуудангийн индекс, муж, хотоор нь хайх боломжийг хэрэглэгчдэдээ олгодог юм байна. Түүнчлэн 19.95 доллараар хураагдсан байруудад хөрөнгө оруулалт хийх талаарх 90 минутын семинар, 699 доллараар гэрээр үзэх найман цагийн хичээл, 9500 доллараар өөрийн байрандаа гурван өдрийн лаборатор сургалтыг зээлдэгчдээ санал болгодог ажээ. Тэрээр Realtytrac, Yahoo-ийн Foreclosure Center, foreclosuredeals.com, foreclosure.com, foreclosureradar.com, foreclosurefreesearch.com зэрэг олон өрсөлдөгчидтэй ч Сакраменто хотод ихээхэн ашигтай ажиллаж буй бизнесийн тоонд орсоор байна. Түүнчлэн түүний бичсэн ном нэлээд эрэлттэй номонд шалгарч өөрөө Oрrah-ийн шоунд хүртэл ороод амжсан байна.

·         Гал сөнөөгчдөд зориулсан гутал. Орегоны нэгэн жижиг компани гал сөнөөгчдөд зориулсан өндөр чанартай гутлыг хосыг нь 350-400 доллараар нийлүүлдэг гэж нэлээд хэдэн жилийн өмнө уншиж байсан юм. Амь өрссөн нөхцөлд ажилладаг тэд нарт хамгаалах хувцас хэрэгсэл, гуталдаа маш их ач холбогдол өгдөг нь ойлгомжтой юм. Манай малчдын “Дөрөө даах гутал” гэж ярьдаг шиг тэд үнэхээр сайн гутал хийдэг тул гал сөнөөгчид тэдний компаний нэрийг анддаггүй гэсэн байсан. Хуурай улирлаар Америкт, ялангуяа Калифорнид гал их гардаг. Энэ компани гал их гардаг улирлаар гал сөнөөгчдийн хотхонд явууллын засвар, худалдааны цэгүүдийг ажиллуулдаг ажээ.

·         Шавьж үржүүлэгч хүү. Хими элдэв бордоо хэрэглээгүй органик жимс ногоонд хүмүүс илүү мөнгө төлж худалдаж авдаг. 8-р ангийн нэгэн сурагч нэг хэсэг талбайд цэцэг ногоо илүүтэй ургаж байгааг ажиглаж харсан байна. Тэнд хортон шавьжийг иддэг нэг төрлийн цох хорхой ихээр байгаа хараад түүнийг үржүүлж зарах бизнесийн санаа төрсөн байна. Тэрээр өөрийн хотоос төдийгүй өөр хотуудаас хүртэл захиалга авах болсон гэж бичсэн байсан.

·         LOCAVORE гэдэг ихээхэн модонд орж байгаа үзэгдлийн талаар дурдах гэсэн юм. Энэ үг  “Oxford American Dictionary” толь бичгийн 2007 оны үг болсон. LOCAVORE гэж өөрсдийгөө нэрлэдэг хүмүүс 20, 50, 100 майл доторх радиуст орших орон нутагтаа ургуулсан, боловсруулсан шинэхэн хүнсийг хэрэглэдэг. Эдгээр хүмүүсийн эгнээ өдрөөс өдөрт нэмэгдэж байна. Хүнсний бүтээгдэхүүн дэлгүүрт ирэхийнхээ өмнө дунджаар 1500 майл зам явж байж бөөний төвд хүрээд тэндээсээ дэлгүүр үрүү илгээгддэг юм байна. Энэ хооронд муудаж хаягдах, мөн үзүүлэн дэх бүтээгдэхүүний хаягдал зэрээс жилд ойролцоогоор 20 биллиан долларын хүнс хог уруу хаягддаг гэсэн тоо байна. Тэгэхээр дэлгүүрт байгаа хүнсний үнэ хэрэв ийм хаягдал болон зам тээвэрлэлтийн зардал бага гардаг байсан бол илүү хямд байх байсан бизээ. Тэгвэл ойр орчиндоо ургаж, боловсруулагдсан бүтээгдэхүүнийг хэрэглэснээр шинээр идэж байгаа учраас илүү амт чанартай байх төдийгүй бензин тосыг хэмнэж байгаль орчноо хамгаалахад, орон нутгийн хүнс үйлдвэрлэгчдэдээ дэмжсэнэрээ коммунитидаа, өөрийн амьдарч байгаа нөхцөлтэй ижил нөхцөлд ургаж, үржсэн хүнсийг идсэнээр эрүүл мэнддээ ихээхэн хувь нэмэр оруулж байна гэж үзэж байна. Хотын оршин суугчдын зарим нь гэртээ аль болох ойр тарьж ургуулсан боловсруулсан хоол хүнс идэхийг хүсдэг ч өөрсдөө тарьж гараа бохир болгохыг хүсдэггүй гэдгээр тэд өөрсдийгөө lazy LOCAVORE-үүд гэж нэрлэж байна. Эдгээр хүмүүст зориулсан шинэ үйлчилгээ буюу органик ногоо тарьж ургуулж, арчилж, хурааж өгдөг үйлчилгээ гарч ирлээ. Энэ үйлчилгээг хүмүүс the highest form luxery буюу өндөр зэрэглэлийн тансаг үйлчилгээ гэж үзэж байна.  Түүнчлэн үүнтэй ижлээр тэдэнд зориулсан орон нутгийн хүнсээр хийсэн хоол хүргэж өгөх үйлчилгээ, хажуугийн фармд үржүүлсэн үхэр, гахайг гаргаад шинэхэн махыг хүргэж өгөх үйлчилгээ гарч ирээд байна. Cow pooling, pork pooling гэж ярих болов. Энэ нь манайхнаар бол гуялна гэсэн үг бөгөөд хэд хэдэн хүн нийлж үхэр, гахайг гаргуулаад хувааж аван хүргүүлж байна. Бэрклей дэх 3 stone Hearth нэртэй компани өөрсдийгөө community supported kitchen буюу коммунитигийн гал тогоо нэрлэдэг бөгөөд хэрэглэгчдэдээ орон нутагт боловсрогдсон хүнсний бүтээдэхүүнээр хоол хийхийн хамт найз нөхөдтэй болохыг санал болгодог ажээ. Түүнчлэн сургалтын чанартай үйл ажиллагаанд оролцох боломжгүй болон захиалгаа ирж авах завгүй хүмүүст онлайнаар захиалгыг нь авч хүргэж өгөх үйлчилгээ үзүүлдэг ажээ.

·         Загасаар педикьюр хийлгэж байна. DC-д модонд орж байгаа нэгэн үйлчилгээний талаар танилцуулъя. John Ho эхнэрийн хамт үсчин гоо сайхны салон ажиллуулдаг орон нутгийн засаг захиргаанаас хусагч razor ашиглаж арьс авахыг эрүүл ахуйн хувьд тохиромжгүй гэж үзэх болсноос энэ үйлчилгээг орлуулах гарц хайхдаа өвөрмөц юм бодож олохыг хичээсэн бөгөөд бодож олсон шинэ үйлчилгээг эхэлснээс хойш 4 сарын дотор 5000 гаруй хүн энэ үйлчилгээг худалдан авсан гэж байна. Garra rufa гэдэг жижиг загастай бүлээн устай танкинд хэрэглэгч 15-30 мин хөлөө дүрэх ба бүлээн ус нь ургамал, амьтныг үржих боломжгүй болгодгоос эдгээр загаснууд өөр идэх зүйлгүй буюу хөл, хурууны, үхжсэн эсвэл илүүдэл арьсийг иддэг байна. Шүдгүй тул хүний арьсыг идэж чаддаггүй юм байна. Ийм төрлийн үйлчилгээ анх Туркэд, дараа нь Азийн орнуудад түгэх болсон боловч John Америкт хэр хүлээж авахыг мэдэхгүй ч нэвтрүүлэхээр шийдсэн байна. Хэрэглэгчид нь эхлээд жаахан эргэлзэх хандлагатай байсан ч зүгээр оролдоод үзээч гэснээр ийм үйлчилгээ авсныхаа дараа бүр дуртай болсон байна. Нэг үйлчлүүлэгч нь бүр миний амьдралдаа хийлгэсэн хамгийн сайн педикьюр хэмээн найз нөхөддөө зарласан байна. Хэрэглэгч танканд загасаар педикьюр хийлгэсний дараа зөөлөн болсон арьстай хөлөнд нь стандарт педикьюр хийлгэж бүрэн үйлчилгээ авдаг. 15 мин-35 доллар, 30  мин-50 долларын үнэтэй. Мистер Хогийн үзэж байгаагаар ийм үйлчилгээ үзүүлдэг газар Америкт эднийхээс өөр газар байхгүй бөгөөд цаашид сүлжээ болгон хувиргаж франчайз болгон борлуулах бодолтой байгаа гэсэн байна.

  

Шинэ бүтээл, оновчтой санал буюу бид нарын нэрлэж байснаар ШБОС

Ажил төрөлдөө хэрэглэгддэг багаж хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж, машин техникийг өөрсдөдөө тохиромжтойгоор ч юм уу аль эсвэл сэлбэг хэрэгслэл нь олдохгүй тохиолдолд монголчлон өөрчлөөд ажиллуулж улсад ихээхэн мөнгө хэмнэсэн хүнийг ШБОС гаргалаа хэмээн магтан сайшааж байсан билээ. Үүнтэй адил иймэрхүү хэрэглээнээс үүдсэн оновчтой санаанууд хэрхэн бүтээгдэхүүн болон гарч мөнгө авчирч болох талаар жишээн дээр харуулъя.

·         Garlic Twist нэртэй сармис жижиглэгч жижиг төхөөрөмж. Эрик гэдэг залууд энэ бүтээлийн санаа анх саримс жижиглэж хэрчих үед төрсөн бухимдлаас нь үүсчээ. Хэрчсэн саримс нь хутганд нь наалдаад, эсвэл хутганы ирэн доороос бүлт үсэрснийх нь хойноос “хөөж” хэрчих хэрэгтэй болоод байж. Шилэн саванд жижиглэж савласан бэлэн саримс худалдан авахад илүү мөнгө төлөхийг хүсээгүй түүнд саримсыг төвөг багатай, нямбайдуухан жижиглэдэг төхөөрөмж хийх бодол төрсөн байна. Ингээд унтахдаа ч бодох энэ төхөөрөмжийнхөө талаар сэрэхдээ ч санаж бодсоор босож ирдэг болов. Тэгээд эх загвараа хийв. Заримдаа бүр шантармаар байсан ч эх загварын иж бүрдлүүдийн хоорондох зай, байршил, оруулсан материал зэргийг нь өөрчлөх замаар санасандаа хүрчээ. Одоо нэлээд хэдэн дэлгүүрүүдийн салбарууд, онлайнаар борлуулж байгаагаас гадна хэд хэдэн гадаад орнуудад бүтээгдэхүүнээ гаргаад байгаа аж.

·         Гэрийн эзэгтэй Шэлли Хантэр маш олон зүйлийг түүний дотор хүүхдээ нуруундаа үүрэгч болон элгэндээ зүүгчдэд зориулсан бүтээлгээ Gold Bug компанид, түүнчлэн хүүхдүүдэд гутлаа зөв өмсөхөд нь туслах Shoes Clue наалтаа (баруун, зүүн гэж үсгээр бичиж тэмдэглэсэн, хүүхдийн гутал дотор наах зориулалттай ижил дүрсүүд юм) Mom Inventors Inc компанид тус тус лицензэлжээ. Ийм замаар Шэлли Хантэр үйлдвэрлэл, маркетингийн асуудалд толгойгоо өвтгөхгүйгээр борлогдсон бараа тутмаас тодорхой хэмжээний ашиг хүртэж байна. Хэдийгээр бараа бүрээс 50-хан центийн ашиг хүртэх нь бага мэт санагдаж байвч Уолл Март зэрэг том дэлгүүрт зарагдаж байгаа барааны тоо хэмжээ их тул өөрөө онлайнаар зарж 10 доллар олсноос хамаагүй ашигтай тусдаг ажээ.

·         Гэрийн эзэгтэй нарын шинэ бүтээгдэхүүний  бусад жишээ: төмс хальсийг нь газар унагаахгүйгээр цэвэрлэх цэвэрлэгч, хоолны савнуудыг давхарлаж өрөхөд доторхыг нь зурахгүйн тулд завсар нь хавчуулдаг зөөлөвч материал, дээр нь зураг зурж болдог хүүхдийн пүүз, машины хаалга хамгаалагч /Гартаа кофе болон зарим зүйлийг барьснаар гар нь завгүй болсон үед жолооч хаалгаа зүүн хөлөөрөө өшиглөж онгойлгох нь бий. Сакраментогийн нэгэн залуу эмэгтэй ийнхүү машины хаалганы дотор талыг бохирдуулахаас сэргийлсэн наалтыг зохион бүтээсэн ба үүнийг Хьюнда автомашинй үйлдвэрлэгч компани сонирхож байгаа гэж бичсэн байсан. Мөн хүмүүс машины паркан дээр хажуугийн машины хаалга машины хаалгыг зурж гэмтээдэг. Түүнээс сэргийлэх зүйл бүтээж өгөөчээ гэсэн санал тэр хүүхэнд дэвшүүлсэн бөгөөд одоогоор тэр санаан дээр ажиллаж байна гэж мэдэгдсэн байсан./

·         График дизайны сэтгэлгээ чадвартай хүмүүс өвөрмөц дизайн, үгтэй хувцас, подвалк, машины наалт хүртэл хэрэгтэй зах зээлд нь байршуулж чадвал худалдаалах боломжтой бүтээгдэхүүн санагддаг. Сакраментогийн 2 залуу Geek-үүд буюу текник хэрэгсэл, технологид дуртай залуусын үзэл бодлыг нь илэрхийлсэн график, дизайн, үгтэй подвалк зараад хөөрхөн орлогтой байгаа талаар уншиж байсан. Мөн нэг гэрийн эзэгтэйн зохиосон 2 ихэр хүүхдүүдтэй эхчүүдэд зориулсан график зурагтай подвалк онлайнаар ихээхэн гүйлгээтэй байдаг талаар харсан байсан.

·         Хүний дудаж нас уртсалттай холбогдож baby boomer-үүдэд /1946-1963 хооронд төрсөн/ зориулагдсан бараа үйлчилгээ зах зээл нэмгдэж байна. Тэд амьдрал нь тэгширсэн, хамгийн санхүүгийн чадвартай бүлэгт орж байгаа юм. Тэд спортоор хичээллэж биедээ их анхаарал тавьдаг. Түүний дотор эмэгтэйчүүд таалагдсан зүйлдээ мөнгө зарцуулахад бэлэн байна. Тэднийг 20, 30 жилийн өмнөх ижил насныхантай харьцуулах аргагүй бөгөөд модны хувцас сонирхолтой байдаг ч тэдний хэрэгцээгг хангах дэлгүүрүүд бага байгаа талаар өгүүлсэн байсан. Жишээ нь Сангийн нэг хүүхэн дэлгүүрт байгаа дундаж насны эмэгтэйчүүдэд зориулсан спортын хувцас нь эрэгтэйчүүдийнх шиг биенд тохиромжгүй байсан учраас өөрөө зохион бүтээж борлуулж эхэлсэн байна.

Гэхдээ та Эрик шиг ч юм уу, эсвэл чийдэн зохион бүтээгч Эдисон шиг заавал мундаг юм бүтээх хэрэггүй байж болно. Байгаа зүйлийг өөрчилж сайжруулах маш энгийн бөгөөд уран санаа ихээхэн мөнгийг дагуулах боломжтойг санаарай.
Зах зээлд гарч байгаа өөрчлөлтүүд, түүнээс үүдсэн хэрэглэгчдийн хандлагын өөрчлөлтийг соргогоор мэдэрсэн, ирээдүйд чиглэсэн бизнес амжилттай ажиллах болно. Үүний тулд сайн ажиглалт хийн, шинэ мэдээ мэдээллийг харж уншиж байх хэрэгтэй болов уу. Жишээ болгож орчны зарим өөрчлөлтүүд,  үүнд үндэслэн хэрэглэгчдийн хандлага хаашаа чиглэж байгааг харъя.

·         Байгал орчны өөрчлөлтүүд.

Green “Ногоон” чиглэлтэй буюу байгаль орчинд хал багатай техник технологи хэрэглэдэг, зөвлөгөө өгдөг копманиуд хэрэглэгчдийн дунд ихээхэн нэр хүндийг олж байгааг та бүхэн харж байна. Жишээ нь барилга, засварын бизнестэй монгол хүн бол ногоон технологийн дээвэр, цонх, чийдэн зэргийг суурилуулах чиглэрээр бизнесээ өргөжүүлж блох юм.

Дэлгүүрт гялгар уутны хэрэглээг багасгах зорилгоор үнэтэй болгож эхэлж байна. Үүнтэй уялдаад янз бүрийн дизайны дахин хэрэглэдэг сав, уут зохион бүтээж зарж байна.

Хүүхдүүддээ болон өөртөө байгалийн гаралтай түүхий эдээр хийгдсэн даавуу, материалтай хувцас авах сонирхолтой байна гэх мэт.

·         Бензиний үнэ нэмэгдэж байна.

Дугуй болон  нийтийн тээврийн хэрэгслээр үйлчлүүлэх нь нэмэгдэж байна. Дугуй, цахилгаан скүүтэрийн худалдаа, засварын үйлчилгэээний бизнесийн эрэлт нэмэгдсэн гэх мэт.

Ер нь орон нутгийнхаа хүнс, бүтээгдэхүүнийг хэрэглэнэ, орон нутагтаа үйлдвэрлэнэ гэдэг үзэл цаашид ихээр түгэх  магадлалтай. Үүнд бензин тос, тээврийн зардлын өсөлттэй ихээр холбоотой. Жишээ нь 5 сард Ikea Америкт анхныхаа үйлдвэрийг байгуулсан бол цахилгаан машин үйлдвэрлэгч компани Тайваньд захиалж хийлгэдэг байсан батерейгаа Калифорнид үйлдвэрлэж угсрахаар болсон, элекроникийн үйлдвэрүүд Мексикт байсан үйлдвэрүүдээ хааж Хятад уруу шилжүүлсэн бол одооноос буцааж байгуулж эхэллээ зэрэг мэдээнүүд байна.

·         Хятадад үйлдвэрлэсэн барааны асуудал.

Low-tech буюу энгийн модон тоглоомыг эндээ үйлдвэрлэдэг компаний бизнес нэмэгдсэн.

Шинжилгээ, судалгааны дүнгийн нөлөөллийн жишээ:

·         Пластик савыг үйлдвэрлэхэд хэрэглэгддэг BPA бодис өвчин, хорт хавдар үүсгэх аюултай.

Энэ бодисыг хэрэлээгүй буюу BPA-free бичигэй хvvхдийн угжны сав гүйлгээтэй байна гэх мэт.

·         Хүүхдүүдийн дунд таргалалт нэмэгдэж байна.

Компьютер тоглоом хөдөлгөөн хоёрыг холбосон тоглоом илүүд үзэн худалдаж авч өгөх болно. Жишээ нь Wii.

Саяхан нэгэн байгууллагаас зарласан уралдаанд 10-н жилийн 1 охин түрүүлж хэдэн мянган доллараар шагнуулсан гэсэн байсан. Хүүхдүүд их текст мессэж бичдэг болсонтой уялдаж зохиосон бөгөөд тэр охины санаа нь текстийн дүрснүүдэд үндэслэж доороо хөдөлгөөн хийх тоглоом юм байна.   

Надад санаа байна. Би юунаас эхлэх вэ?

Хэрэв танд шинэ бөгөөд нийгэмд хэрэгцээтэй, амьдралд хэрэгжих боломжтой өвөрмөц, эсвэл ихээхэн хэрэгцээтэй бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний санаа төрвөл дараах алхмуудыг хийх хэрэгтэй:

·         Өөрийн санаа, бүтээлийн талаар судал.

Интернэтийн хайлт, утасны лавлах шар номноос ижил чиглэлийн бизнес байгаа эсэх, хэрэв байгаа бол хэрхэн ажиллаж байгааг нь судалснаар ажлаа эхлээрэй. Үүний тулд ойролцоо төрлийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээтэй газруудаар явах буюу утасдаж яг ижил төрлийнх эсэхийг олж мэд. Энэ санаа, бүтээлийн талаарх сэдвээр холбогдолтой ном, сонин сэтгүүлээс уншиж мэд, Энэ санаа чинь анхных гэдгийг баталгаатай мэдэхийн тулд патентийн бүртгэлүүдэд хайлт хий. АНУ-н Патентийн газрын /www.uspto.gov/ бүртгэлүүдэд онлайнаар орж үнэ төлбөргүйгээр хайлт хийж болно.

·         Ингээд олж мэдсэн дээрээ үндэслээд хамгийн түрүүнд санаа, эсвэл бүтээл чинь зах зээлд борлогдох боломжтой эсэхийг тогтооно.

Бараг л хүн бүрийн толгойд энийг ингэчихвэл зүгээр юм гэсэн бодол төрч байдаг гэж хэлж болно. Мөнгө олохооргүй бол хичнээн уран гоё санаа байлаа ч түүнээсээ татгалз. Тухайлбал, лазерийн чиглүүлэгч ашиглан “жирийн бус аргаар муурыг зугаацуулж” дасгал хийлгэх арга Америкийн 5,443,036 дахь дугаарын патентыг авсан байх жишээтэй.

·         Патентлах замаар өөрийн санаа, бүтээлээ хамгаалах хэрэгтэй болно. Мөн компаниудтай лицензийн гэрээ байгуулж чадвал бүх зүйлийг тэднээр хариуцуулж борлуулалтаас тодорхой хэмжээний ашиг аваад байж болно.

·         Санаа эсвэл бүтээлээ өөрийн болгоод бүртгүүлчихээд төлөвлөгөө боловсруулаад мөнгө болгон хувиргах цаашдын алхмууд уруу орно.

 Дээр дурдсан жишээнүүдэд би дандаа амжилтын тухай яриад тухайн бизнест тулгарч болох саад бэрхшээлийн тухайн дурдаагүйг анзаарсан байхаа. Тэгвэл та бүхэндээ бага ч гэсэн шинэ санаа, та нарт болно шүү бүтнэ шүү гэсэн урам зориг өгөх үүднээс тэгсэн гэдгийг хэлэх гэсэн юм.

Монголд бизнес эрхлэхэд ямар олон асуудлуудтай тулгарч байдгийг та бүхний ихэнх нь мэдэж байгаа байх. Тэд бизнесийн асуудлаасаа гадна хажуугийн буюу зөвшөөрлийн жижиг сачиг бичиг цааснаас өгсүүлээд маш олон асуудлуудтай байнга тулгардаг. Тэд “Бид нартай таарсан байгууллага хүмүүс хаана, хориглоно, хураана, авна гэж сүрдүүлсэн л хүмүүс байдаг” гэдэг. 

Тэгвэл бид Америкт өнөөдөр бизнесийн санаа л байвал хэн нэгэнд хахууль төлөхгүйгээр өөрийн гэсэн бизнестэй болж байна. Кредит л байвал банкинд танил талгүй ч байсан банк, санхүүгийн газраас зээл, зээлийн карт авах боломжтой байна. Бидний оюун ухаан, биеийн эрч хүч хүрдэг л юм бол ямар өндөрлөгт хүрэх нь зөвхөн биднээс шалтгаалах тийм оронд бид амьдарч байна. Америкт бизнес эрхлэхэд огт асуудлгүй гэж хэлэх гээгүй л ээ. Жишээ нь бидэнд бусад үндэстний цагаагчдыг бодвол бизнесийг маань тулаад дэмжээд өгөх хангалттай бат бөх суурьтай коммунити одоохондоо бүрэлдээгүй байна. Гэвч бидний хүүхдүүд, үр удам маань амьдрах коммунитиг маань мөнгөтэй, хүчтэй бат бөх суурьтай болгох үндсийг  бизнес эрхэлж болон эхлэх гэж байгаа та бүхэн тавьж байгаа шүү. Өнөөдөр 60, 70-тай англиар нэг өгүүлбэр ч бүрэн хэлж чадахгүй өвөө эмээ нар бизнес нээгээд ашиг олоод үр хүүхдүүддийнхээ ирээдүйг баталгаатай болгоод явж байна. Бид нар тэднээс юугаараа дутах вэ. Бидэнд залуу нас, эрч хүч, мэдлэг боловсрол байна. Магадгүй бид өөрсдийн эзэмшсэн мэргэжил, боловсрол, ур чадвараараа ажиллах, бизнес эрхлэх боломж хомс байж болно. Гэвч харин нүдийг олсон бизнес байгуулаад ажиллаад явбал сэтгэл хангалуун амьдрах боломжтой байна. Бид нар чаднаа!!!